Jak zaznaczono na stronie resortu, to „kolejny zabytek wspólnego dziedzictwa kulturowego ocalony od zapomnienia dzięki środkom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego”.
„Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od kilkunastu lat prowadzi program prac konserwatorskich zabytkowej lwowskiej nekropolii, w które włączył się powołany przed trzema laty Instytut POLONIKA. Dzięki tej działalności kolejne cenne dzieła wspólnego dziedzictwa Polski i Ukrainy są poddawane renowacji. Jednym z takich obiektów jest neogotycka, datowana na 1890 rok kaplica Krzyżanowskich nazywana potocznie "kaplicą z chimerami". Decyzja o rozpoczęciu prac zabezpieczających i konserwatorskich, odbudowie i rekonstrukcji wspaniałego zabytku projektu Jana Tomasza Kudelskiego została podjęta w ubiegłym roku” – podał resort.
Na remont zniszczonej kaplicy Krzyżanowskich, która we wtorek przeszła odbiór komisji konserwatorskiej, Instytut POLONIKA przeznaczył 1,65 mln zł. „W oficjalnej ekspertyzie przygotowanej w roku 2019 oceniono, że "obiekt wymaga pilnej interwencji konserwatorskiej" i wskazano konieczność jej przeprowadzenia równolegle z pracami badawczo-projektowymi” - zaznaczono.
Dyrektor Instytutu POLONIKA Dorota Janiszewska-Jakubiak podkreśliła, że remont takiego obiektu jest bardziej skomplikowany i wieloetapowy niż budowanie od nowa.
„Najpierw zleciliśmy szereg ekspertyz, żeby ustalić stopień zniszczenia budowli i określić zakres prac, które na nasze zlecenie wykonywała później firma Monument Service. Po kolei zajęli się substancją zabytkową, odtwarzając też elementy częściowo zniszczone jak np. ścienne malowidła czy detale ceramiczne i witraże. Zabezpieczono konstrukcję dachu – drewniane belki były zmurszałe, a tzw. sygnaturka mogła w każdej chwili spaść komuś na głowę. Woda i erozja zrobiły swoje, więc kaplica to było konkretne wyzwanie. Zwłaszcza, że Instytut nie prowadzi tylko tego jednego projektu, a temat zabytkowych nekropolii na Wschodzie to w zasadzie niekończąca się historia. Wespół z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego i dzięki współpracy z ukraińskimi partnerami staramy się zabezpieczyć dla potomnych cenne pozostałości naszego wspólnego dziedzictwa” – wyjaśniła.
Cmentarne mauzoleum powstało w miejscu dawnej kaplicy Cetnerów w latach 1890?91 według projektu Jana Tomasza Kudelskiego w modnym wówczas stylu neogotyckim. Prace budowlane wykonała lwowska firma Jana Lewińskiego. Kaplica, której budowę zlecił Stanisław Krzyżanowski, chcący upamiętnić swą matkę, jest ceglana i ma sygnaturkę (wieżyczkę) pokrytą miedzią. Dach zdobią charakterystyczne rzygacze-chimery, wykonane z piaskowca oraz kamienne maswerki w oknach przeszklonych witrażami wykonanymi przez renomowany Tiroler Glasmalerai und Mosaik Anstalt z Innsbrucku. Detale rzeźbiarskie najprawdopodobniej są dziełem współpracownika Kudelskiego – Piotra Witalisa Harasimowicza. Całość uzupełniają elementy z kolorowej, szkliwionej ceramiki oraz malowidła ścienne.
Jan Tomasz Kudelski (1861-1937) działał we Lwowie - tworzył nie tylko projekty nowych budynków, ale uczestniczył także w wielu przebudowach m.in. Pałacu Potulickich przy ul. Jana Matejki 4, Pałacu Siemieńskich-Lewickich przy ul. Piekarskiej 19, dawnego sierocińca św. Józefa przy ul. Piekarskiej 61 oraz kilku willi i kamienic. Następnie został architektem miejskim w Stanisławowie, prowadził też własną firmę budowlaną. Według jego projektu zbudowano m.in. gmach Dyrekcji Kolei, Bank Austro-Węgierski, tamtejszą Pocztę Główną oraz budynek filii Krakowskiego Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych „Florianka”. Od 1919 r. Kudelski związany był z Warszawą, pracując jako projektant w Ministerstwie Robót Publicznych.
Instytut POLONIKA jest państwową instytucją kultury powołaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotra Glińskiego, która jako jedyna w Polsce systemowo zajmuje się ochroną polskiego dziedzictwa kulturowego poza granicami kraju. Od roku 2020 r. POLONIKA jest operatorem programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”.
Dzięki wsparciu finansowemu z Programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego beneficjenci – głównie polskie organizacje pozarządowe – prowadzili w 2020 r. pod nadzorem Instytutu prace konserwatorskie m.in. w: bazylice archikatedralnej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny we Lwowie, katedrze ormiańskiej we Lwowie, kolegiacie pw. św. Wawrzyńca w Żółkwi, kolegiacie Św. Trójcy w Ołyce, kościele św. Stanisława w Krzemieńcu, Sanktuarium Matki Bożej w Bołszowcach, kościele podominikańskim w Kamieńcu Podolskim, kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i Świętej Tekli w Tadaniach, kościele pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Stryju, kościele pw. św. Anny w Sąsiadowicach, kościele pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Mościskach, na cmentarzach Łyczakowskim i Janowskim we Lwowie oraz w zabytkowej nekropoli w Złoczowie.
PAP/ho