Nowe święto państwowe zostało uchwalone kilka tygodni temu - 9 stycznia 2025 roku. Rozkaz o powołaniu Armii Krajowej podpisał 83 lata temu Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, generał Władysław Sikorski. Organizacja była kontynuatorką Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, formowanych do walki z okupantem niemieckim i sowieckim już od 1939 roku.
00:56 13470073_1.mp3 Dokładnie 83 lata temu, na rozkaz Naczelnego Wodza, generała Władysława Sikorskiego, powstała Armia Krajowa. Największa działająca w konspiracji organizacja zbrojna w trakcie II wojny światowej. Materiał Przemysława Lisa (IAR)
Pierwszym dowódcą Armii Krajowej został komendant główny ZWZ generał Stefan Rowecki "Grot". AK była ochotniczym wojskiem konspiracyjnym PPP. Miała charakter ogólnonarodowy i ponadpartyjny. Przeprowadzała akcje zbrojne i sabotażowe, szkoliła kadry. Formą jej działania był też wywiad i propaganda. Skupiała około 200 organizacji wojskowych.
390 tysięcy żołnierzy
Podlegała Naczelnemu Wodzowi i Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Latem 1944 roku, w okresie maksymalnej zdolności bojowej, siły Armii Krajowej liczyły około 390 tysięcy żołnierzy, w tym niemal 11 tysięcy oficerów. Kulminacją wysiłku zbrojnego Armii Krajowej było Powstanie Warszawskie, które wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Zbrojny zryw nie przyniósł jednak oczekiwanej wolności. Bohaterska krwawa walka z przeważającymi siłami okupanta trwała 63 dni i zakończyła się kapitulacją.
00:33 13470450_1.mp3 Pamięć o Armii Krajowej kultywują dzieci i wnuki jej żołnierzy. Magdalena Miszczak, która należy do Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Kotuniu, powiedziała Radiu Podlasie, że o Armii Krajowej trzeba mówić światu (IAR)
Armia Krajowa działała do 19 stycznia 1945 roku. Rozkaz rozwiązania wydał ostatni dowódca Sił Zbrojnych w Kraju generał Leopold Okulicki "Niedźwiadek", w obliczu ofensywy wojsk sowieckich, która w połowie stycznia ruszyła znad Wisły w kierunku Berlina. Komendantem AK po aresztowaniu generała Stefana Roweckiego w czerwcu 1943 roku, został generał Tadeusz "Bór" Komorowski. Funkcję tę pełnił do upadku Powstania Warszawskiego.
Od 2 października 1944 do rozwiązania AK - 19 stycznia 1945 - jej ostatnim komendantem był generał Leopold Okulicki. Po rozwiązaniu Armii Krajowej, w latach 1945-1947, część żołnierzy nadal prowadziła działalność niepodległościową, między innymi w konspiracyjnych organizacjach: "Nie", Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszeniu "Wolność i Niezawisłość".
Szacuje się, że w walkach zginęło 100 tysięcy żołnierzy AK, a około 50 tysięcy zostało wywiezionych do Związku Radzieckiego i uwięzionych. Tych, którzy pozostali w Polsce, prześladowano przez cały okres stalinowski. Byli szykanowani, skazywani na więzienie, a nawet karę śmierci.
IAR/dad