80 lat temu popełnił samobójstwo Witkacy – dramaturg, filozof, malarz, fotograf, krytyk, pisarz, jeden z najwybitniejszych polskich artystów XX wieku.
Wizjoner i genialny artysta odebrał sobie życie 18 września 1939 roku we wsi Jeziory na Polesiu na wieść o wkroczeniu armii sowieckiej do Polski. Stanisław Ignacy Witkiewicz miał wtedy 54 lata. Dziś zaliczany jest do klasyków literatury światowej i wciąż jest jednym z niewielu polskich twórców, którego międzynarodowe znaczenie trwa i nie słabnie. Jest też jednym z najczęściej tłumaczonych polskich autorów, a jego teksty doczekały się przekładów na ponad 30 języków we wszystkich krajach Europy, w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Południowej i Japonii. Jest również najczęściej granym polskim autorem na zagranicznych scenach.
Jedna z najlepszych i jednocześnie najciekawszych w polskiej literaturze XX wieku powieści Witkacego to „Nienasycenie”, kolejne to „622 upadki Bunga” i „Pożegnanie jesieni”. Stanisław Ignacy Witkiewicz był też autorem 40-tu dramatów, a także kilku tysięcy portretów, tworzonych przez kilkanaście lat w ramach firmy portretowej. Eseista, rysownik, awangardzista ale też skandalista, wizjoner i katastrofista – tak odbierali go współcześni. Jeśli brać pod uwagę liczbę talentów, to Witkacy był człowiekiem renesansu – uważa prof. Janusz Degler, badacz i edytor dzieł Stanisława Ignacego Witkiewicza
Stanisław Ignacy Witkiewicz był świadkiem wybuchu rewolucji październikowej. To doświadczenie wywarło ogromny wpływ na jego poglądy, odbiło się też w jego twórczości. Jak mówi prof. Janusz Degler, pod koniec życia wizja nadciagającej katastrofy nie opuszczała artysty.
W sierpniu 1939 roku Stanisław Ignacy Witkiewicz zgłosił się do komisji mobilizacyjnej w Warszawie, jednak ze względu na wiek i stan zdrowia nie został przyjęty do wojska. Po ogłoszeniu ewakuacji stolicy wyruszył na wschód kraju. 17 września w Jeziorach na Polesiu dotarła do niego wiadomość o agresji sowietów na Polskę. Wraz z towarzyszącą mu Czesławą Oknińską popełnił samobójstwo. Kobietę uratowano.
W 1988 roku PRL-owskie władze sprowadziły do kraju zwłoki Witkacego, które uroczyście pochowano na zakopiańskim cmentarzu zasłużonych na Pęksowym Brzyzku. Po badaniach w 1994 roku okazało się, że są to szczątki młodej kobiety. Do dziś nie wiadomo, gdzie jest grób jednego z najwybitniejszych polskich artystów.
IAR/ep