Redakcja Polska

107 lat temu zmarł Henryk Sienkiewicz, laureat literackiej Nagrody Nobla

15.11.2023 11:56
Pisarz, podróżnik, publicysta zmarł 15 listopada 1916 roku w szwajcarskim Vevey. Tworzył w czasach, gdy Polska znajdowała się pod zaborami, pisał "ku pokrzepieniu serc". Był autorem miedzy innymi Trylogii, "Krzyżaków", "Quo vadis" i "W pustyni i w puszczy". 
Audio
  • 107 lat temu zmarł Henryk Sienkiewicz - materiał Ewy Plisieckiej [posłuchaj]
Kazimierz Pochwalski, Portret Henryka Sienkiewicza, 1915, Muzeum Narodowe w Kielcach
Kazimierz Pochwalski, Portret Henryka Sienkiewicza, 1915, Muzeum Narodowe w Kielcach Domena publiczna/CC0

Uznanie pokoleń Polaków zdobył przede wszystkim Trylogią, czyli cyklem powieści z dziejów XVII-wiecznej Polski. "Ogniem i mieczem" - o wojnie z Kozakami, "Potop" - o najeździe szwedzkim i "Pan Wołodyjowski" - o okresie wojen z Turkami - opisują zwycięskie epizody militarne polskiego oręża, wskrzeszając bohatera patriotę, obdarzonego odwagą, temperamentem i rycerskim honorem.

Henryk Sienkiewicz, w 1905 roku uhonorowany Nagrodą Nobla za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu, do dziś jest uważany za klasyka powieści historycznej. Jednym z najbardziej znanych jego dzieł jest  "Quo vadis" o prześladowaniu pierwszych chrześcijan. Książka ukazała się jednocześnie we wszystkich trzech zaborach i - jak podkreślał filolog klasyczny doktor Jacek Hajduk - szybko zyskała popularność w całej Europie. Powieść została przetłumaczona na ponad pięćdziesiąt języków.

Bardzo istotna w kształtowaniu się Sienkiewicza jako pisarza była jego praca dziennikarska. Uchodził za utalentowanego reportera i felietonistę, był też korespondentem w Ameryce Północnej. Publikowane w warszawskiej prasie reportaże on sam nazywał „listami z podróży i wycieczek”. Teksty Sienkiewicza ukazywały się między innymi w "Niwie", "Gazecie Polskiej" i "Tygodniku Ilustrowanym". W sumie ukazało się ich kilkanaście tysięcy.  

Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej. Był społecznikiem, znanym także z działalności publicznej. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii. Wraz z Ignacym Janem Paderewskim współtworzył Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, działający w szwajcarskim Vevey. Tam właśnie zmarł 15 listopada 1916 roku, tam też został pochowany. W 1924 roku prochy pisarza uroczyście sprowadzono do Polski. Trumnę w sarkofagu złożono w Warszawie w podziemiach katedry św. Jana, obok prezydenta Gabriela Narutowicza. W roku 1944, w czasie Powstania Warszawskiego, żołnierze niemieccy wysadzili katedrę. Po wojnie sarkofag i katedrę odnowiono.

IAR/ep

 

Na ile polszczyzna współczesna różni się od literackiej? Czy czytanie „Trylogii” pomoże zgłębić tajniki języka polskiego?

25.07.2020 13:00
Współczesna polszczyzna używana na co dzień i język literacki różnią się. Na ile klasyka literatury daje dziś możliwości poznania języka współczesnego?

Kiejdany – dawna polska rezydencja magnacka, opisana w „Potopie” Henryka Sienkiewicza

06.12.2020 19:32
Miasto swój okres świetności przeżywało w XVII wieku, będąc symbolem potęgi Radziwiłłów; mityczna Issa z powieści Czesława Miłosza to rzeka Niewiaża, nad którą leżą Kiejdany.

"Nasi Nobliści. 56 laureatów znad Wisły, Odry i Niemna". Opowieść o najwybitniejszych umysłach epoki

01.04.2022 14:26
- W publikacji prezentujemy laureatów Nagrody Nobla urodzonych w Polsce w obecnych granicach naszego kraju i na Kresach Wschodnich. Piszemy o laureatach polskich, niemieckich, żydowskich, amerykańskich - mówią Maria i Przemysław Pilichowie, autorzy książki "Nasi Nobliści. 56 laureatów znad Wisły, Odry i Niemna". To zaskakująca opowieść o najwybitniejszych umysłach swojej epoki oraz wyjątkowych, często skomplikowanych relacjach, które łączyły je z Polską.