W lutym tego roku English Heritage, organizacja zajmująca się ochroną obiektów uznanych za dziedzictwo narodowe Anglii, w tym m.in. właśnie Audley End, XVII-wiecznej rezydencji w hrabstwie Essex, zaapelowała do krewnych cichociemnych i wszystkich osób mających jakąkolwiek wiedzę na ten temat, do podzielenia się historiami na temat prowadzonych tam szkoleń.
Na apel odpowiedzieli dwaj mieszkający w Wielkiej Brytanii polscy pasjonaci historii Tomasz Muskus i Bartosz Piasecki. Odwiedzili w listopadzie Audley End, gdzie natknęli się na zapomniany album fotograficzny. Na ścianie pomieszczenia służącego jako węglarnia znaleźli też wypisane nazwiska żołnierzy.
Podziękowanie dla właścicielki
Album z dedykacją z 1 stycznia 1943 r. został podarowany przez wówczas majora, później pułkownika Józefa Hartmana, szefa szkolenia cichociemnych w Audley End, ówczesnej właścicielce posiadłości lady Braybrooke jako podziękowanie za udostępnienie tego miejsca na potrzeby polskiej sekcji SOE (Kierownictwa Operacji Specjalnych).
Znajdują się w nim m.in. zdjęcia ówczesnego króla Jerzego VI i jego małżonki Elżbiety Bowes-Lyon w rozmowie z gen. Władysławem Sikorskim czy premiera Winstona Churchilla odwiedzającego polskich żołnierzy, a także zdjęcia Warszawy zburzonej wskutek niemieckich bombardowań.
Co do odnalezionych nazwisk, to na ścianie węglarni jest ich sześć odręcznie napisanych. Jak przyznaje Muskus, nie wiadomo, dlaczego zostały tam napisane ani dlaczego wymienione są akurat te, a nie inne osoby.
Chodzi o dwóch cichociemnych, którzy zostali przerzuceni do Polski – Władysława Maksysia i Jana Różyckiego oraz czterech spadochroniarzy, którzy zostali przeszkoleni i złożyli przysięgę, ale ostatecznie nie zostali zrzuceni – Karola Dorwskiego, Teodora Paschke, Franciszka Sochę i Józefa Zbrzeźniaka.
Blisko 2,5 tys. chętnych
W maju przyszłego roku English Heritage planuje wystawę w Audley End pokazującą wszystko, co udało się odnaleźć na temat prowadzonych tam szkoleń w efekcie wystosowanego apelu. W tym roku przypada 80. rocznica pierwszego zrzutu cichociemnych do okupowanej Polski.
Według Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, na kursy szkoleniowe, które odbywały się w Wielkiej Brytanii i we Włoszech przyjęto łącznie 2413 kandydatów. Szkolenie z pozytywnym wynikiem ukończyło 605 z nich. Do skoku skierowano 579, z których ostatecznie do kraju poleciało 316 cichociemnych oraz 29 kurierów politycznych.
PAP/dad