"Zryw po latach upokorzeń". Powstańcy wspominają moment wybuchu walk z Niemcami

Chęć odwetu za lata niemieckiej okupacji, ale też obawa o skalę przelanej krwi - tak moment wybuchu Powstania Warszawskiego wspominają w rozmowach z Polskim Radiem jego weterani.

Powstanie Warszawskie, odprawa przed akcją na Woli

reprodukcja RSW / RSW / Forum

Janusz Maksymowicz "Janosz" walczył w Powstaniu w kompanii szturmowej P-20 Armii Krajowej. Był wówczas 14-latkiem, który jak wielu jego rówieśników widział okrucieństwo okupacji. - Po tych pięciu latach tego upokorzenia był ten nasz zryw. Często pytają mnie - czy powstanie było słuszne? Uważam, że absolutnie tak. było centralne dowództwo, byli oficerowie zawodowi, którzy tym kierowali. W 1944 roku, gdy się słyszało ostrzały artyleryjskie i zbliżający się front, nie było takiej siły, która by zatrzymała tę młodzież - zauważa Janusz Maksymowicz.

1 VIII 1944 - rozpoczęło się Powstanie Warszawskie - największy zryw ruchu oporu w okupowanej przez Niemców Europie. Walki trwały do 3 X 1944, zginęło ok. 200 tys. osób. /NAC pic.twitter.com/Y3LT89KJyG

— Historia Dyplomacji (@HistDyplomacji) August 1, 2023

- Wiedziałam, że powstanie będzie, ale tylko cztery dni i po wszystkim - wspomina Zofia Czekalska "Sosenka". Jak dodaje, dołączyła do powstania w ósmym dniu, jako sanitariuszka Zgrupowania "Chrobry II".

🇵🇱 𝟏 𝐒𝐈𝐄𝐑𝐏𝐍𝐈𝐀 𝟏𝟗𝟒𝟒. 🇵🇱

79 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie. Bohaterscy Powstańcy walczyli o wolność, ojczyznę, o swoich przyjaciół i rodziny. Chcieli być wolni i wolność zawdzięczać sobie samym. Oddaj im hołd. 𝐖 𝐠𝐨𝐝𝐳𝐢𝐧𝐢𝐞 "𝐖" - zatrzymaj się. pic.twitter.com/RpchjsZ0AS

— MuzeumPowstania1944 (@1944pl) August 1, 2023

- Na pierwsze strzały na placu Grzybowskim, gdzie była tajna fabryka broni, zareagowałam - Boże, krew się poleje. 8 sierpnia się nie skończyło, przystąpiłam do Zgrupowania 'Chrobry II', bo jestem harcerką. Powstanie się toczy, więc próżnować nie będę - podkreśla Zofia Czekalska.

Posłuchaj

01:00 12480559_1.mp3 Powstańcy warszawscy podkreślają, że nie zastanawiali się ani chwili, nad tym czy wziąć udział w walce z Niemcami. Wspominają także euforię i radość jaka opanowała warszawiaków tuż po rozpoczęciu walk. Materiał Przemysława Lisa (IAR)

 

Na mocy rozkazu dowódcy Armii Krajowej, generała Tadeusza Komorowskiego "Bora" Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 roku o 17:00, tzw. godzinie "W". Miało na celu wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem do niej Armii Czerwonej. Armia Krajowa i władze Polskiego Państwa Podziemnego zamierzały ujawnić się i wystąpić wobec zależnego od Stalina Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego jako jedyna legalna władza niepodległej Rzeczypospolitej.

#OTD in 1944 the #WarsawRising started. It lasted 63 days.

Germans annihilated Warsaw. However, hatred may destroy only material things but never what lies in our hearts.#ThereWasACity🔹https://t.co/aMPo5bjqeH pic.twitter.com/cFTVPFDh1Q

— Warsaw Rising Museum (@WarsawRising44) July 31, 2023

Powstanie, planowane na kilka dni, upadło na początku października po 63 dniach walki. W jego wyniku zginęło od 16 do 18 tysięcy żołnierzy AK i od 150 do 180 tysięcy cywilów. Po kapitulacji Warszawa została doszczętnie zniszczona przez Niemców.

IAR/dad