Redakcja Polska

W Markowej obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów

23.03.2025 15:09
W Markowej na Podkarpaciu w niedzielę uczczono pamięć Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Na ich grobach złożono kwiaty i zapalono znicze, w kościele parafialnym została odprawiona msza św.
Audio
  • 24 marca po raz ósmy jest obchodzony Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Materiał Przemysława Pawełka [POSŁUCHAJ]
Marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl i wicemarszałek Karol Ożóg przed grobem, z którego ekshumowano rodzinę Ulmów na cmentarzu parafialnym w Markowej.
Marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl i wicemarszałek Karol Ożóg przed grobem, z którego ekshumowano rodzinę Ulmów na cmentarzu parafialnym w Markowej. PAP/Darek Delmanowicz

Obchody przypadającego w poniedziałek Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką rozpoczęły się od niedzielnej modlitwy przy grobie rodziny Ulmów w Markowej koło Łańcuta (Podkarpackie). 81 lat temu niemieccy żandarmi rozstrzelali Józefa i jego żonę Wiktorię, będącą w siódmym miesiącu ciąży, a następnie sześcioro ich dzieci. Razem z Ulmami zginęło ośmioro Żydów z rodzin Szallów i Goldmanów.

- Zachowujemy pamięć o tych, którzy w nieludzkich warunkach zachowali się godnie. Nie zastanawiając się nad własnym życiem ratowali życie zagrożonych, prześladowanych Żydów - powiedziała do zgromadzonych prezes Towarzystwa Przyjaciół Markowej Maria Ryznar-Fołta.

Znicze i kwiaty na grobach bohaterów

Na grobie Ulmów oraz innych mieszkańców Markowej, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów, złożono kwiaty i zapalono znicze. - W ten sposób czcimy pamięć wszystkich Sprawiedliwych, o których przez lata nie mówiono, o których zapomniano, a oni ratowali swoich starszych braci w wierze - dodała Ryznar-Fołta.

W niedzielnych uroczystościach uczestniczy m.in. 93-letni Eugeniusz Szylar, którego rodzice - Dorota i Antoni ukrywali na strychu domu siedmioro Żydów. Pomagali im przez 17 miesięcy - od stycznia 1943 r. do lipca 1944 r. Wszyscy przeżyli. Szylarowie mieli pięcioro dzieci.

Do Markowej w niedzielę przyjechali m.in. wiceprezes IPN Mateusz Szpytma oraz marszałek Podkarpacia Władysław Ortyl. W kościele parafialnym została odprawiona msza św. 

Narodowy Dzień Pamięci jest świętem ustanowionym z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy. Przypada 24 marca, w rocznicę śmierci rodziny Ulmów.

Bohaterska rodzina

Józef i Wiktoria Ulmowie mieszkali we wsi Markowa w przedwojennym województwie lwowskim, obecnie podkarpackim. Wiosną 1944 r. zostali zadenuncjowani, prawdopodobnie przez granatowego policjanta, że ukrywają Żydów. Niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie 24 marca 1944 r. dokonali masakry w domu Ulmów. Najpierw zginęli Żydzi. Wśród nich dwie córki sąsiadów Ulmów – Goldmanów: Golda (Genia) Gruenfeld i Lea Didner z małym dzieckiem. Zamordowali także trzech braci Szallów, ich 70-letniego ojca Saula Szalla oraz kolejnego mężczyznę z rodziny Szallów. 

Następnie na oczach dzieci Ulmów rozstrzelali Józefa i jego żonę Wiktorię. Na końcu zabili dzieci – ośmioletnią Stanisławę, sześcioletnią Barbarę, pięcioletniego Władysława, czteroletniego Franciszka, trzyletniego Antoniego i półtoraroczną Marię. W masakrze zginęło 16 osób. 

W Markowej przed wojną żyło 120 Żydów, przeżyło 21. Część z nich ukrywała się we wsi. 

Za pomoc Żydom, w 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 10 września 2023 r., decyzją papieża Franciszka, rodzina Ulmów została beatyfikowana. 

W Markowej jest Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów. Budynek pokryty spatynowaną blachą przypomina prosty wiejski dom albo dużą stodołę. Obok rośnie owocowy Sad Pamięci nawiązujący do Ogrodu Sprawiedliwych w jerozolimskim Yad Vashem.


IAR/PAP/dad

Zobacz więcej na temat: II wojna światowa Holokaust

"A diáspora polonesa é uma importante parceira do Senado." Entrevista com Artur Kozłowski

23.03.2025 13:02
- Nos últimos tempos, o papel do Senado tem crescido não apenas como guardião dos poloneses e seus descendentes que vivem no exterior, mas acima de tudo como parceiro em suas atividades voltadas para a diáspora - diz Artur Kozłowski, diretor do Gabinete da Diáspora Polonesa do Senado da República da Polônia, em entrevista à Rádio Polonesa para o Exterior (PRdZ).

Wilno: napisy "Armia Czerwona" i "Wracajcie do domu" na ogrodzeniu rosyjskiej ambasady

23.03.2025 13:44
W Wilnie zostało uszkodzone ogrodzenie rosyjskiej ambasady. To nie pierwsze tego typu zdarzenie w tym miejscu. Mieszkańcy Litwy wiele razy wyrażali tam swoje niezadowolenie związane z brutalną agresją Rosji na Ukrainę.

Premier Wielkiej Brytanii dla "NYT": Putin chce bezbronnej Ukrainy, nie ufam mu

23.03.2025 14:25
Nie ufam Władimirowi Putinowi, bo jestem pewien, że będzie dążył do tego, by Ukraina była bezbronna, co umożliwiłoby mu kolejną inwazję - powiedział brytyjski premier Keir Starmer w opublikowanej w niedzielę rozmowie z amerykańskim dziennikiem "New York Times".