Redakcja Polska

115 lat temu urodził się Jerzy Giedroyc - legendarny redaktor i twórca paryskiej "Kultury"

27.07.2021 17:23
Jerzy Giedroyc to znacząca postać polskiej emigracji i jedna z najwybitniejszych w naszej powojennej historii. Wydawany przez niego miesięcznik "Kultura" był ważnym pismem polskiej emigracji oraz jednym z cenionych miesięczników intelektualnych na świecie.
Audio
  • 115 lat temu urodził się Jerzy Giedroyc [POSŁUCHAJ]
Redaktor naczelny miesięcznika Kultura Jerzy Giedroyc w siedzibie Instytutu Literackiego przy Avenue de Poissy 91, gdzie mieszkał od 1954 r.
Redaktor naczelny miesięcznika "Kultura" Jerzy Giedroyc w siedzibie Instytutu Literackiego przy Avenue de Poissy 91, gdzie mieszkał od 1954 r.Foto: PAP/Jerzy Ruciński

W 1946 roku założył w Rzymie Instytut Literacki, jedną z najbardziej znanych polskich instytucji wydawniczych na emigracji. Rok później przeniósł Instytut do Maison Lafitte pod Paryżem. Wydawany przez Instytut miesięcznik "Kultura" był ważnym pismem polskiej emigracji oraz jednym z cenionych miesięczników intelektualnych na świecie. Publikowali w nim między innymi Józef Czapski, Witold Gombrowicz, Czesław Miłosz, Jerzy Stempowski oraz Melchior Wańkowicz. Z biegiem czasu w "Kulturze" zaczęli wydawać również pisarze mieszkający w PRL, objęci komunistyczną cenzurą.

Ze względu na działalność i poglądy Giedroycia, kierowany przez niego ośrodek w Maison Lafitte był obiektem nieprzychylnej propagandy komunistycznych władz PRL, które przedstawiały go jako potężną agenturę amerykańską. Nazwisko Giedroycia znajdowało się na liście osób z całkowitym zakazem publikacji, a wszystkie informacje na jego temat podlegały cenzurze.

Już po transformacji ustrojowej w 1989 roku, w wywiadzie udzielonym Polskiemu Radiu przed zbliżającymi się obchodami 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej, Jerzy Giedroyc podkreślił konieczność ułożenia naszych stosunków z Rosją i Niemcami. Jerzy Giedroyc opowiadał się za niepodległą Ukrainą, Białorusią i Litwą. Po rozpadzie Związku Radzieckiego podkreślał potrzebę dobrych stosunków z najbliższymi sąsiadami zza wschodniej granicy. Wielokrotnie dawał wyraz poparcia dla idei wolnościowych, zachęcał do powołania w Polsce zorganizowanej opozycji demokratycznej, poparł strajki Sierpnia 1980 roku. W latach 90. często krytycznie odnosił się do elit politycznych.

Do końca życia aktywnie uczestniczył w redagowaniu i przygotowaniu kolejnych numerów "Kultury". Był wydawcą blisko 400 książek, z których większość weszła do kanonu literatury polskiej, ale sam nie pisał. Uważał, że jego najważniejszą rolą jest inspirowanie i mobilizowanie innych. Zostawił po sobie natomiast bogatą, liczącą ponad 100 tysięcy listów, korespondencję z autorami "Kultury", która jest świadectwem jego troski o polskość, demokrację i ciągłość kultury polskiej.

Instytutem Literackim i "Kulturą" kierował do śmierci w 2000 roku. Zmarł w Maison Laffitte, w wieku 94 lat. Po śmierci "Redaktora", bo tak mówiono o Jerzym Giedroyciu, zgodnie z jego życzeniem, przestała wychodzić "Kultura". Ostatni numer ukazał się w październiku 2000 roku.

IAR/PP

Wiceszef MSZ: będziemy dalej naciskać, żeby naszych rodaków uwięzionych na Białorusi uwolnić

27.07.2021 10:02
Będziemy dalej naciskać na władze w Mińsku, żeby naszych rodaków uwięzionych na Białorusi uwolnić - zapewnił wiceszef MSZ Marcin Przydacz. W jego ocenie sankcje ekonomiczne, nałożone przez UE na Białoruś po aresztowaniach, zaczynają być odczuwalne wśród białoruskiego establishmentu.

„Korzenie pamięci” – nowa inicjatywa Muzeum Powstania Warszawskiego

27.07.2021 13:20
W związku ze zbliżającą się 77. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego zainaugurowano projekt skierowany do rodzin powstańców