Redakcja Polska

30 lat temu parafowano w Moskwie układ o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski

27.10.2021 08:00
Wskutek jego postanowień ostatni żołnierze armii radzieckiej, stacjonującej na naszym terytorium od 1945 roku, opuścili Polskę 17 września 1993 roku. Ich obecność była jednym z przejawów ograniczonej suwerenności kraju.
Audio
  • 30. rocznica parafowania układu o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski - materiał Ewy Plisieckiej [posłuchaj]
Wyjazd ostatniego transportu żołnierzy i sprzętu wojskowego 6. Witebsko-Nowogrodzkiej Gwardyjskiej Dywizji Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Borne Sulinowo, 2.10.1992
Wyjazd ostatniego transportu żołnierzy i sprzętu wojskowego 6. Witebsko-Nowogrodzkiej Gwardyjskiej Dywizji Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Borne Sulinowo, 2.10.1992Foto: PAP/Jerzy Undro

Wojska sowieckie stacjonowały u nas z rozkazu Józefa Stalina. W maju 1945 roku w krajach podporządkowanych ZSRR przeformowano fronty wojenne w cztery grupy wojsk, w tym jedną w Polsce. Północna Grupa Wojsk w naszym kraju stanowiła narzędzie nacisku i gwarantowała uległość władz polskich wobec Moskwy.

Rozmowy o wycofaniu wojsk podjęto z inicjatywy strony polskiej w grudniu 1990 roku. 26 października 1991 w Moskwie parafowano układ w tej sprawie.
Wielkie zasługi przy negocjowaniu wyjścia wojsk sowieckich z Polski poniósł Jan Olszewski, premier od grudnia 1991 do czerwca 1992 roku. Zapobiegł on tworzeniu spółek "joint ventures", do których mieli wejść radzieccy wojskowi stacjonujący w naszym kraju. To dzięki niemu w porozumieniu dotyczącym wycofania nie znalazł się zapis, popierany przez część polskich dyplomatów i prezydenta Lecha Wałęsę, o rosyjskich ośrodkach, które miałyby pozostać na terenie Polski. Po latach premier Jan Olszewski podkreślał, że udało się zapobiec próbom utrzymania statusu kraju jako państwa o ograniczonej suwerenności.

W symboliczny dzień dla Polaków, to jest w 54. rocznicę sowieckiej agresji na Rzeczpospolitą, dowódca Północnej Grupy Wojsk generał Leonid Kowalow złożył meldunek o zakończeniu procesu wycofywania wojsk. Ówczesny ambasador Związku Radzieckiego w Polsce - Jurij Kaszlew - wygłosił przemówienie, utrzymane w propagandowym tonie. Podkreślił że rosyjscy żołnierze dobrze spełnili swój obowiązek.

Według komunikatów dowództwa wojsk radzieckich, żołnierze wychodzący z Polski zostawiali w dobrym stanie użytkowane przez siebie budynki i tereny. W rzeczywistości najczęściej były one kompletnie zdewastowane. Pokazywał to cykl reportaży Janusza Sikorskiego "Krajobraz po bitwie", emitowanych w 1992 roku w Radiu Wolna Europa. Władze polskich miast, w których stacjonowały wojska radzieckie, musiały zmierzyć się z wieloma trudnościami, związanymi z zagospodarowaniem opuszczonych terenów i rekultywacją środowiska naturalnego.

Na początku lat 90. Północna Grupa Wojsk liczyła około 53 tysięcy żołnierzy i 7 tysięcy pracowników cywilnych. Towarzyszyło im 40 tysięcy członków rodzin. Rosjanie zajmowali ponad 700 kilometrów kwadratowych powierzchni Polski. Wojska korzystały z 13 lotnisk, ponadto miały bazę morską, 4 poligony i 8 tysięcy różnych obiektów. PGW utrzymywała na terytorium kraju między innymi składy z amunicją nuklearną, w postaci głowic do rakiet i bomb lotniczych, choć oficjalnie Moskwa i władze PRL temu zaprzeczały.

IAR/ep

 

Polska Agencja Kosmiczna zawarła porozumienie z NASA. Program Artemis z udziałem Polaków

26.10.2021 11:46
Polska Agencja Kosmiczna podpisała porozumienie z Narodową Agencją Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej Stanów Zjednoczonych, które daje Polsce możliwość udziału w wielostronnych programach NASA dotyczących eksploracji m.in. Księżyca i Marsa.

Wręczono Nagrody BohaterON 2021. Uhonorowano instytucje, firmy, nauczycieli i pasjonatów historii

26.10.2021 12:51
Nagroda BohaterON im. Powstańców Warszawskich została ustanowiona w celu wyróżnienia osób i podmiotów zaangażowanych w promocję wiedzy o historii Polski.

Polacy wracają do kraju. Takiego wyniku nie było od 2004 roku

26.10.2021 14:23
O 176 tys. spadła liczba polskich emigrantów w 2020 roku - informuje zastępca dyrektora Polskiego Instytutu Ekonomicznego Andrzej Kubisiak, powołując się na raport GUS "Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004-2020".