- To wyjątkowa partytura - mówi w dwójkowej "Płytomanii" Ewa Szczecińska. - Z jednej strony stanowi syntezę doświadczeń muzyki i sztuki XX wieku, a z drugiej bardzo sprytny komunikat, dzięki któremu wykonawcy-amatorzy otwierają się na nowy dźwiękowy świat oraz improwizację i twórczą współpracę.
"The Great Learning" jest bez wątpienia pokłosiem kulturowego i politycznego przełomu 1968 roku. Utworowi towarzyszył od początku lewicowy, ale też orientalny (tekst "Wielkiego nauczania" pochodzi z klasycznej księgi konfucjanizmu) kontekst . Brytyjski kompozytor Cornelius Cardew skomponował pięciogodzinne dzieło dla Scratch Orchestra - zespołu złożonego niemal wyłącznie z amatorów, którzy na przełomie szóstej i siódmej dekady przemierzali angielską prowincję, prezentując swój niezwykły muzyczny spektakl.
Cardew uważany jest za jednego z najwybitniejszych brytyjskich awangardzistów, m.in. pioniera muzycznego minimalizmu oraz swobodnej improwizacji. Z oficjalnego życia kulturalnego zniknął niemal całkowicie na początku siódmej dekady. Wówczas to zaczął krytykować europejską i amerykańską awangardę za przesublimowanie i obojętność wobec problemów współczesnego świata. Prawdziwy skandal wywołał jego artykuł pod znaczącym tytułem "Stockhausen służy imperializmowi". Owładnięty marksistowską ideologią kompozytor porzucił w końcu muzykę i stał się jednym z najważniejszych aktywistów radykalnej brytyjskiej lewicy. Zginął w grudniu 1981 roku w niewyjaśnionych okolicznościach...
Pozostawił po sobie mnóstwo niekonwenjconalnej i wciąż intrygującej muzyki. W blisko pięciogodzinnym nagraniu „The Great Learning” webernowski punktualizm, reichowska trance music, „obłoki dźwiękowe” Ligetiego oraz echa konceptualnych gier Cage’a współtworzą monumentalne dźwiękowo-teatralne misterium, które z jednej strony ewokuje utraconego ducha archaicznych, plemiennych rytuałów, z drugiej zaś - zapowiada epokę wyzwolonej, eksperymentalnej home-made music XXI stulecia. Przełomowym, inicjacyjnym doświadczeniem „The Great Learning” stało się dla takich muzycznych wizjonerów, jak Michael Nyman czy Brian Eno. Ten ostatni pisał po latach: - "The Great Learning" reprezentuje nową, potężną ideę społecznej organizacji.
Cztery dekady od swego powstania kompozycja Corneliusa Cardew pozostaje jednym z najczęściej przywoływanych i naśladowanych arcydzieł muzyki kontrkulturowej. Ale też najbardziej ignorowanych przez rynek sztuki: oficjalnej, popularnej czy niezależnej. Tym bardziej cieszy fakt, że pierwsze, kompletne nagranie "The Great Learning" powstało właśnie w Polsce. W lipcu minionego roku w dziewiczych plenerach oraz zabytkowych, sakralnych przestrzeniach polskiej Suwalszczyzny spotkali się znawcy twórczości Corneliusa Cardew oraz amatorzy z dziesięciu krajów i trzech kontynentów, by podczas tygodniowych warsztatów wskrzesić ten wyjątkowy rytuał. Bezprecedensowe wydarzenie udokumentowane zostało pod postacią czteropłytowego albumu, opublikowanego przez niezależną wytwórnię Bôłt.
- To wydarzenie fonograficzne 2010 roku, nie tylko w Polsce - podsumowuje projekt Ewa Szczecińska. Aby posłuchać więcej, wystarczy kliknąć ikonę dźwięku "The Great Learning w Płytomanii" w boksie "Posłuchaj" po prawej stronie.
Zobacz dokument z wykonania "The Great Learning" w Domu Pracy Twórczej w Wigrach:
