Fortepian i fortepian, czyli poezja i magia

Jeśli ktoś by mnie spytał, który z jazzmanów potrafi stworzyć najlepszy spektakl na dwa fortepiany, to długo bym się nie zastanawiała.

Chick Corea

Foto: materiał prasowy

Po tym, jak Chick Corea zaprezentował się w duecie z młodą japońską pianistką Hiromi na podwójnym wydawnictwie nazwanym po prostu – „Duet” – proponuję mu kontynuowanie takiej formy muzycznej realizacji. I choć nikt chyba nie przebije pamiętnego muzykowania Corei z Herbiem Hancockiem z końca lat 70., to kolejne zrealizowane na dwa fortepiany nagrania tego pianisty zachwycają i na długo pozostają w pamięci. Do dziś „An Evening With Herbie Hancock & Chick Corea In Concert” to jedną z moich ulubionych płyt. Ale w ostatnich miesiącach pojawiło się kilka krążków z obszarów jazzu i klasyki, które przedstawiają ciekawe zmagania dwóch pianistów ustawionych naprzeciwko sobie.

Zacznijmy jednak o Corei, którego najnowszy album "Orvieto" wydany przez ECM, a nagrany ze Stefano Bollanim stanowi udaną kontynuację pomysłów prezentowanych w kooperacji z japońską pianistką. Warto dodać, że Bollani jest w swoim kraju niekwestionowaną gwiazdą, która wystepuje zarówno na jazzowych scenach, jak i realizuje się w klasycznym repertuarze. Stąd też zaproponowany przez Coreę materiał unosi się gdzieś pomiędzy tymi dwoma muzycznymi gatunkami, raz spaja je w jedno, innym razem muzyka ulatuje daleko od zapisanych nut. Innym, ciekawym choć o wiele trudniejszym w odbiorze dziełem jest spotkanie Chicka z Nicolausem Economou. „On the two pianos” to rejestracja koncertu zarejestrowanego podczas występu obu wirtuozów fortepianu na Munich Summer Piano Festival w 1982 roku. Krążek wydany został przez Deutsche Grammophon, co może dziwić, gdyż to legendarne niemieckie wydawnictwo niezbyt często umieszcza w swoim katalogu płyty jazzowe. Widać jednak, że jego szefowie postanowili zdecydowanie postawić na Coreę i wydali w tym samym czasie jego jeszcze jedną i to podwójną produkcję. Na „The Continents” zaobserwować możemy całe spektrum zainteresowń tego giganta muzyki improwizowanej. Jego nowe kompozycje rozpisane na kwintet znajdziemy na drugim krążku wydawnictwa. Pierwszy poświęcony jest... kontynentom, do których zobrazowania muzyk posiłkuje się kwintetem i orkiestrę kameralną dyrygowaną przez Stevena Mercurio. W szczególności ta płyta może zadziwić miłośników jego muzyki, którzy przyzwyczaili się już do wydawania przez niego raczej nagrań solowych lub w trio.

Zostawmy Chicka z jego produkcjami i wspomnijmy o naszym człowieku w Kanadzie. Jan Jarczyk zanim wyjechał z kraju grał z naszymi najlepszymi jazzmanami, a jego nazwisko można znaleźć w zespołach choćby Stańki, Namysłowskiego czy Ptaszyna. Obecnie przypomina się ze świetnym nagraniem – „Smoked Pianos”, które powstało dzięki współpracy ze swoim byłym studentem Johnem Stetchem. Krążek można odczytywać nie tylko jako przykład muzykowania Mistrza z Uczniem, ale także w kontekście Euro 2012. Stetch, chociaż urodzony w Edmonton ma ukraińskie korzenie. Dzieło dwóch pianistów to raczej labirynt dźwięków, skomplikowany, w którym nie widzimy wyjścia niż współna zabawa standardami. Tym bardziej zachęcam do sięgnięcia po ten krążek, rzadko zdarza się natrafić na tak orygnalne i wartościowe nagranie.

Nie tylko jednak pianiści jazzowi od czasu do czasu decydują się na nagranie fortepianowych duetów. W muzyce poważnej niekwestionowanym królem, a raczej królową takich spotkań jest Martha Argerich. Na naszym podwórku w tej formie muzycznej ekspresji specjalizuje się Tamara Granat, która kilka lat temu nagrała z Danielem Propperem intrygującą płytę na dwa fortepiany, poświęconą francuskim kompozytorom. Teraz para postanowiła zmienić i urozmaicić repertuar. Azymut stylistyczny pozostał w domu, a pianiści grają muzykę „od Sasa do Lasa”, co przynosi jednak dobre efekty, gdyż mocno oddziaływuje na emocje, nie pozostawiając publiczności samej sobie i swoim myślom. Duo Granat wykorzystuje transkrypcje takiej, jak choćby „Presto 'Burza' z Koncertu g-moll op. 8, RV 315 'Lato'” Vivaldiego czy „Malaguena” z suity „Andalucia” Ernesto Lecuona. Żywiołowości recitalowi nadają też kompozycje oparte na motywach tanców Manuela da Falli i Williama Bolcoma, a także nawiązujące do muzyki jazzowej i takich kompozytorów jak George'a Gershwina i Dave’a Brubecka. Na sam koniec duet pozostawił zaś jeden z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych utorów na dwa fortepiany czyli „Wariacje na temat Paganiniego” Witolda Lutosławskiego. Obok Duo Lutosławski to właśnie Duo Granat osiąga mistrzostwo w tej trudnej sztuce dialogu dwóch fortepianów.

Olga Spasojewska