Serwis specjalny POWSTANIE WARSZAWSKIE >>>
To w tej dzielnicy Warszawy, 1 sierpnia, padły pierwsze strzały. Tuż przed 14.00, a więc na 3 godziny przed wyznaczoną godziną "W", powstańcy zostali ostrzelani przez niemiecki patrol.
Po apelu poległych i trzykrotnej salwie honorowej, przedstawiciele parlamentu, MON, IPN, władz miasta i dzielnicy Żoliborz złożyli wieńce i kwiaty pod obeliskiem ku czci żołnierzy "Żywiciela". Hołd oddali także mieszkańcy Żoliborza oraz członkowie organizacji kombatanckich i harcerskich, którzy wystawili pod pomnikiem poczty sztandarowe.
"Powstańcze pokolenie przemija z ufnością"
Do zgromadzonych na uroczystości list skierował prezes Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel" Stanisław Bontemps. Podziękował w nim wszystkim, którzy przekazują pamięć o powstaniu warszawskim. - Nasze powstańcze pokolenie przemija z ufnością, że oto wyrosły kolejne pokolenia godne i gotowe do uczestnictwa w sztafecie niosącej przyszłość, nieprzemijające wartości powstańcze ważne podczas tych sześćdziesięciu trzech dni chwały narodu polskiego - zaznaczył.
Po uroczystości pod pomnikiem "Żołnierzy Żywiciela" delegacje przeszły na ul. Suzina, gdzie upamiętniono żołnierzy Organizacji Wojskowej Polskiej Partii Socjalistycznej z batalionu im. Jarosława Dąbrowskiego, którzy polegli w pierwszym boju powstania na Żoliborzu 1 sierpnia 1944 roku o godz. 13.30.
1 sierpnia 1944 roku ok. godz. 13.30 na ul. Krasińskiego żołnierze AK, którzy przenosili broń na miejsce koncentracji jednego z oddziałów, natknęli się na patrol niemiecki. Rozpoczęła się strzelanina. Niemcy ściągnęli posiłki ze Śródmieścia, a do walk przyłączyły się kolejne powstańcze oddziały.
Przez cały okres powstania Żoliborz - odcięty od Śródmieścia przez siły niemieckie na linii Dworca Gdańskiego - stanowił powstańcze państwo "Rzeczpospolitą Żoliborską" ze sprawnie zorganizowaną administracją wojskową i cywilną.
Radiowa Mapa Powstania Warszawskiego >>>
Żołnierze "Żywiciela" podkreślają, że nie było takiej struktury jak "Zgrupowanie Żywiciel", a oni byli żołnierzami swojego dowódcy "Żywiciela" - płk Mieczysława Niedzielskiego w XXII, a potem II Obwodzie Armii Krajowej i 8. Dywizji Piechoty AK im. Romualda Traugutta. Oprócz sześciu zgrupowań - "Żaglowiec", "Żbik", "Żmija", "Żniwiarz", "Żubr" i "Żyrafa" - na Żoliborzu działała także służba sanitarna, a harcerze kanałami przenosili meldunki.
Powstanie Warszawskie zakończyło się na Żoliborzu 30 września. "Żywiciel" mimo ran nie chciał poddawać dzielnicy, podporządkował się jednak rozkazom dowódcy powstania gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Do niewoli poszło ok. 1500 żoliborskich żołnierzy.
Po wojnie płk Mieczysław Niedzielski "Żywiciel" trafił do USA, gdzie pracował jako robotnik. Zmarł 18 maja 1980 roku w Chicago w wieku 83 lat. Jego prochy sprowadzono do Polski we wrześniu 1992 roku i złożono na Powązkach Wojskowych w kwaterze powstańczej, gdzie spoczywają jego żołnierze.
Apel do warszawiaków przed 70. rocznicą Powstania Warszawskiego:
Źródło: tvnwarszawa.pl/x-news
mr, IAR, PAP