9 maja 1946 abdykował król Włoch Wiktor Emanuel III . Przedostatni monarcha (abdykował na rzecz syna) skompromitował tron współpracą z faszystami i przegrał referendum, w którym społeczeństwo opowiedziało się za republiką.
Szczęście nie dopisywało trzeciemu z kolei królowi zjednoczonych Włoch od samego początku panowania.
- Wstąpił na tron w burzliwych, dramatycznych okolicznościach. Jego ojciec zginął w zamachu jednego z anarchistów, który w ten sposób chciał pomścić ofiary rzezi manifestacji robotniczej w Mediolanie - mówił dr Mieczysław Żochowski.
Król-żołnierz
To w dużej mierze on przyczynił się do tego, że Włochy wzięły udział w Wielkiej Wojnie. Choć przed jej wybuchem Italia należała do trójprzymierza, dołączyła do konfliktu po stronie ententy w 1915 roku. Król dużo czasu spędzał bezpośrednio na froncie, co przysporzyło mu popularności wśród żołnierzy.
Na zdjęciu: Król Belgii Albert I (z lewej) i Wiktor Emanuel III, źr. Wikimedia Commons/dp
I wojna światowa - zobacz serwis specjalny Polskiego Radia >>>>>
- Król Włoch miał wtedy znaczne uprawnienia konstytucyjne - mówił dr Mieczysław Żochowski. - Jeśli chodzi o politykę wewnętrzną, to Wiktor Emanuel pozostawiał bardzo dużą swobodę premierom, natomiast zazdrośnie strzegł swoich kompetencji dowództwa nad armią, druga dziedzina, która była bezpośrednio w kompetencji króla, to polityka zagraniczna.
Ugiął się przed faszystami
Choć Włochy znalazły się w gronie państw zwycięskich, to wyszły z I wojny światowej ze znacznymi stratami ludzkimi i gospodarczymi. Pokłosiem niezadowolenia Włochów z trudnej sytuacji kraju, pogorszonej dodatkowo przez globalny kryzys finansowy, był rodzący się ruch faszystowski.
Benito Mussolini oraz inni przywódcy ruchu, w poczuciu siły zorganizowali marsz bojówek faszystowskich na Rzym w październiku 1922 roku w celu przejęcia władzy. Król ugiął się i powierzył Mussoliniemu misję tworzenia rządu. Czy Wiktor Emanuel mógł stawić opór przyszłemu Duce?
- Król miał możliwość zapobieżeniu dojścia do władzy faszystów. Jednak jego najmniej bym o to obwiniał - twierdził dr Mieczysław Żochowski podkreślając przy tym rozbicie i słabość włoskiej sceny politycznej.
Na zdjęciu: Wiktor Emanuel III na froncie I wojny światowej, źr. Wikimedia Commos/dp
Mimo zwycięskiego Marszu na Rzym, Mussolini nigdy nie ośmielił się zdetronizować króla Wiktora. Miał świadomość, że monarcha ma za sobą poparcie ślepo posłusznej armii.
Król malowany
Od kiedy faszyzm stał się siłą dominującą w państwie, głos Wiktora Emanuela zaczął znaczyć coraz mniej. Nie sprzeciwiał się decyzjom Mussoliniego o udziale Włoch w II wojnie światowej. Nawet po kompromitujących klęskach armii włoskiej na wszystkich frontach, utracie kolonii i lądowaniu aliantów na Sycylii Wiktor Emanuel nie był w stanie samodzielnie podjąć decyzji o zdymisjonowaniu Duce. Uczynił to dopiero po tym, jak decyzję o dymisji przegłosowała Wielka Rada Faszystowska (rząd).
II wojna światowa - serwis specjalny Polskiego Radia >>>>>
9 maja 1946 abdykował na rzecz syna, Humberta II. W tym samym roku na mocy referendum utworzono we Włoszech republikę. Wiktor Emanuel dożył swoich dni na emigracji w Egipcie, zmarł 28 grudnia 1947.
Posłuchaj audycjiz cyklu "Postaci XX wieku" poświęconej postaci króla Wiktora Emanuela III.
bm