– 1 września wybuchła II wojna światowa, Niemcy uderzyli na Polskę i front początkowo toczył się na obecnych ziemiach Polski. Natomiast Wołyń i Małopolska Wschodnia były jeszcze, jak się wydawało, spokojnymi ziemiami – opowiada Ewa Siemaszko, badaczka tematu zbrodni wołyńskiej.
Kiedy Polacy zaczęli ponosić klęskę, zdecydowano o ewakuacji urzędów, wojska i ludności cywilnej do byłego województwa wołyńskiego II RP, w czasie wojny należącego do Komisariatu Rzeszy Ukraina. – Doszło wtedy do pierwszych wystąpień antypolskich ze strony Ukraińców żyjących na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej w czterech województwach przedwojennych (wołyńskim, stanisławowskim, tarnopolskim i lwowskim) – odtwarza historię gość Jedynki.
Jak tłumaczy, Ukraińcy atakowali głównie ludzi ewakuujących się na Wschód, którzy chcieli przekroczyć granicę z Rumunią. – Było to rozbrajanie żołnierzy, mordowanie ich w podstępny sposób, atakowanie grup cywilnych uchodźców, których rabowano i mordowano – opowiada Siemaszko. Dodaje, że zdarzały się napady także na miejscowych Polaków.
O trudnych relacjach między Polakami i Ukraińcami w czasie II wojny światowej, o zagładzie ludności polskiej zamieszkującej Wołyń i Kresy Wschodnie opowiadają badacze, którzy w tej dziedzinie prowadzą studia historyczne i poszukiwania archiwalne. Gośćmi programu byli: dr Janusz Gmitruk, dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie oraz Ewa Siemaszko, badaczka tematu zbrodni wołyńskiej.
Audycję przygotowała Katarzyna Jankowska.
***
Rzeź wołyńska to masowa zbrodnia dokonana przez nacjonalistów ukraińskich przy wsparciu miejscowej ludności ukraińskiej wobec mniejszości polskiej byłego województwa wołyńskiego II RP podczas okupacji terenów II Rzeczypospolitej przez III Rzeszę, w okresie od lutego 1943 do lutego 1944. Ofiarami mordów, których kulminacja nastąpiła w lecie 1943 r., byli Polacy, w dużo mniejszej skali Rosjanie, Ukraińcy, Żydzi, Ormianie, Czesi i przedstawiciele innych narodowości zamieszkujących Wołyń. Nie jest znana dokładna liczba ofiar. Historycy szacują, że zginęło do 50–60 tys. Polaków i w odwecie – 2-3 tysiące Ukraińców.