We wrześniu 1943 roku Niemcy wpadli na trop ruchu oporu w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Od 16 do 29 września 1943 roku dokonali aresztowań 74 członków siatki konspiracyjnej, którzy następnie zostali uwięzieni w bunkrach bloku nr 11. W toku śledztwa z wykorzystaniem brutalnych przesłuchiwań, Niemcy skazali na śmierć 54 z nich.
11 października 1943 roku stanęli przed Ścianą Straceń w obozie Auschwitz. Wśród rozstrzelanych było 28 członków konspiracyjnego Związku Organizacji Wojskowej, założonego przez rotmistrza Witolda Pileckiego.
Wśród rozstrzelanych znajdowali się m.in. ppłk lotnictwa Juliusz Gilewicz i jego brat mjr Kazimierz Gilewicz, mjr Zygmunt Bończa-Bohdanowski, ppłk. Mieczysław Dobrzański, ppłk lotnictwa Teofil Dziama, przedwojenny działacz narodowy i przywódca ONR Jan Mosdorf, kpt. Tadeusz Paolone (w obozie przebywał pod nazwiskiem Tadeusza Lisowskiego), adiutant marszałka Józefa Piłsudskiego ppłk Kazimierz Stamirowski oraz mjr Zygmunt Bohdanowski.
– Wszyscy zginęli mężnie. W pierwszej dwójce prowadzonych na rozstrzelanie szli: Dziama i Paolone. Płk Teofil Dziama zażądał, by strzelano do niego i kpt. Paolone nie w tył głowy, lecz prosto w twarz, jak do żołnierzy. Żądanie to zostało spełnione przez esesmanów dokonujących egzekucji – powiedział w rozmowie z Polską Agencją Prasową dr Adam Cyra, historyk z Muzeum Auschwitz.
POSŁUCHAJ PODCASTU:
Witold Pilecki i konspiracja w Auschwitz
Witold Pilecki - zobacz serwis specjalny
Konspirację w niemieckim obozie Auschwitz założył rotmistrz Witold Pilecki, który 19 września 1940 roku dobrowolnie wszedł w "kocioł" podczas łapanki na warszawskim Żoliborzu. W ten sposób bohater planował dostać się do Auschwitz, by wykonać specjalną misję zleconą mu przez Polskie Państwo Podziemne – sporządzenie raportu o sytuacji w obozie i zorganizowanie tam ruchu oporu.
33:25 Przetrwać w Auschwitz.mp3 - Konspiracja w Auschwitz polegała na organizowaniu lekarstw, żywności, łączności ze światem poza drutami. Uczono jak przetrwać – mówił Jacek Pawłowicz. (PR, 11.05.2011)
Trafił do Auschwitz w nocy z 21 na 22 września 1940 roku. Założył tam konspiracyjny Związek Organizacji Wojskowej, który prowadził działalność wywiadowczą, pomagał współwięźniom oraz przygotowywał wybuch powstania w obozie.
Witold Pilecki przebywał w obozie niemal trzy lata. Uciekł z niego w nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 roku.
PAP/sa