Władysław Bełza: kto ty jesteś? Polak mały

Władysław Bełza zmarł 111 lat temu, 29 stycznia 1913 roku. Dzięki swojemu zaangażowaniu w rozwijanie polskiej kultury zyskał przydomek "piewcy polskości".

Zadebiutował literacko w latach 60. XIX wieku, następnie w trakcie studiów w Szkole Głównej w Warszawie publikował teksty w czasopismach. Przeniósł się do Krakowa, w którym nawiązał znajomość ze słynnym poetą Wincentym Polem. Przez pewien czas wiódł tułacze życie – przeprowadził się do Lwowa, z którego wyruszył w wędrówkę przez Europę. Mieszkał we Włoszech, Szwajcarii i Francji.

Polak duży

W 1870 roku wrócił na ziemie polskie i osiedlił się w Wielkopolsce. Walczył z germanizacją prowadzoną przez pruskiego zaborcę oraz współtworzył polską prasę i teatr. Za swoją postawę dostał nakaz opuszczenia terytorium Cesarstwa Niemieckiego i ostatecznie w 1872 roku zamieszkał we Lwowie, z którym związał się do końca swojego życia.

Poświęcił się pracy literackiej i dziennikarskiej. Był mocno zaangażowany w rozwój polskiej kultury i w pracę u podstaw. W latach 80. XIX wieku rozpoczął pracę w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich oraz był współzałożycielem wydawnictwa Macierz Polska, które znacznie przyczyniło się do popularyzacji polskiej literatury na przełomie XIX i XX wieku. Zmarł we Lwowie 29 stycznia 1913 roku.

– Poeta i publicysta, założyciel "Tygodnika Wielkopolskiego", sekretarz Ossolineum. Był niezwykle popularnym autorem swoich czasów, a dziś pojawia się tylko jeden jego wiersz w nielicznych antologiach – opowiadał o Władysławie Bełzy Andrzej Krusiewicz na antenie Polskiego Radia w 1979 roku.

W czasie lwowskiego okresu swojego życia napisał swój najsłynniejszy wiersz "Katechizm polskiego dziecka", który wszedł w skład tomiku opublikowanego pod tym samym tytułem w 1901 roku. Wychowało się na nim wiele pokoleń polskich dzieci.

– Mam wrażenie, że retoryka, którą posługuje się Władysław Bełza, pojęcia i symbole jak krew i blizna, które należy rozumieć metaforycznie, jest obecnie niezrozumiała. To reprezentant pewnego sposobu mówienia o patriotyzmie i ojczyźnie z perspektywy czynów zbrojnych, a przecież ona nie składała się wyłącznie z nich, ale też ze zwykłego życia – mówił w 2018 roku literaturoznawca prof. Michał Rusinek w audycji Polskiego Radia.

sa