Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
polskieradio.pl
Izabella Mazurek 16.06.2024

Holokaust Żydów ze Lwowa

81 lat temu, 16 czerwca 1943 roku Niemcy, zakończyli ostatnią akcję wysiedleńczą w getcie lwowskim. Zamordowali lub wywieźli do obozów pracy ponad 20 tys. Żydów. W czasie trwania akcji doszło do zbrojnego wystąpienia żydowskiego ruchu oporu.
Getto we Lwowie, wiosna 1942 rokuGetto we Lwowie, wiosna 1942 rokuWikipedia/domena publiczna

Było to jedno z największych gett na terenach okupowanych przez nazistowskie Niemcy. Jesienią 1941 roku gubernator Karl Lasch wydał decyzję o jego utworzeniu. Ludność żydowska miała się tam przenieść do grudnia. W sierpniu 1942 roku getto zostało zamknięte.

Na obszarze, na którym wcześniej mieszkało 20-30 tysięcy ludzi, stłoczono 135 tysięcy Żydów. Do getta przesiedlono prawdopodobnie m.in. rodzinę Stanisława Lema. 

Jedna z większych akcji deportacyjnych w lwowskim getcie odbyła się w marcu 1942 roku. Przez ponad dwa tygodnie grupy złożone z pracowników Judenratu, policjantów żydowskich i żołnierzy niemieckich wchodziły do mieszkań, wyszukiwano osoby starsze, chore.

Powstanie w getcie - zobacz serwis historyczny

W dziesięciu transportach do obozu zagłady w Bełżcu Niemcy przewieźli blisko 15 tys. osób. Wszystkich zabito w komorach gazowych. Kolejna akcja została przeprowadzona 24 czerwca 1942 roku – na ulicach getta zastrzelonych zostało od 5 do 8 tys. Żydów. Część z nich przetransportowano do Bełżca.

W czerwcu 1943 roku getto ostatecznie zlikwidowano. 1 czerwca do dzielnicy żydowskiej weszły jednostki niemieckie z miotaczami ognia. Niemcy spotkali się ze zbrojnym oporem. 

- Niemcy utworzyli ponad 500 gett na terenach okupowanej Polski. Pierwsze masakry Żydów były w gettach na wschodzie. Pierwsze bunty polskich obywateli żydowskiego pochodzenia przeciwko ludobójcom miały miejsce na terenie północno-wschodniej Polski. Każda z grup konspiracyjnych działała niezależnie. Bunty miały podobny scenariusz – wybuchały tuż przed akcjami likwidacyjnymi - mówił prof. Grzegorz Berendt w rozmowie z Portalem PolskieRadio.pl w 2018 roku.

Zobacz i posłuchaj:

W sumie we Lwowie Niemcy zabili blisko 40 tys. osób. Około 65 tys. zginęło w komorach gazowych obozu zagłady w Bełżcu. Pozostali  – 15 tys. osób – zmarli z głodu, chorób lub trafili do obozów pracy przymusowej. Jedynie nielicznym udało się uciec i doczekać wyzwolenia.

Lwów - znajdujący się od 22 września 1939 r. w rękach sowieckich - został zdobyty przez Niemców 30 czerwca 1941 roku. W chwili zajmowania miasta przez wojska niemieckie przebywało w nim ponad 160 tys. Żydów.

Jeszcze w 1941 roku powstały na terenie dystryktu ośrodki pracy przymusowej dla ludności żydowskiej: obóz Janowski we Lwowie oraz obozy w Winnikach, Ostrowcu, Kurowicach, Lackach, Drohobyczu, Jaktorowie, Borysławiu i Pluchowie.

im