Pomnik Adama Mickiewicza we Lwowie. Pamiątka setnej rocznicy urodzin poety

Rok Mickiewiczowski

Gdy w 1889 roku przypadła setna rocznica urodzin poety, polskie środowiska wszystkich trzech zaborów postanowiły ją godnie uczcić. Już w czerwcu w Krakowie stanął pomnik Mickiewicza według projektu profesora Teodora Rygiera, a wkrótce potem kolejny monument – dłuta Cypriana Godebskiego – można było podziwiać w Warszawie.

W obchody Roku Mickiewiczowskiego zaangażował się również Lwów. Ich wstępny projekt został ogłoszony w lutym 1897 roku przez prezesa Koła Literacko-Artystycznego profesora Romana Pilata podczas specjalnie w tym celu zwołanego spotkania. Pomysł zakładał nie tylko zorganizowanie hucznych publicznych uroczystości, w których mógłby wziąć udział każdy mieszkaniec miasta, lecz także wzniesienie pomnika Mickiewicza.

W czerwcu 1897 roku powstał Komitet Jubileuszowy pod przewodnictwem profesora Antoniego Małeckiego, który zajął się organizacją obchodów. Spośród jego członków niedługo później powołano do życia także specjalną "komisję pomnikową". Zespół miał przede wszystkim wybrać projekt monumentu, a także zebrać fundusze potrzebne do jego wzniesienia.

Komitet budowy kolumny Mickiewicza we Lwowie na zdjęciu z 1904 roku. Źródło: NAC/Domena publiczna

Marmurowa kolumna, brązowy wieszcz

Po wielomiesięcznych debatach ostatecznie ustalono, że pomnik powinien mieć kształt kolumny i stanąć na placu Mariackim we Lwowie. Gdy pierwsze problemy zostały rozwiązane, członkowie komisji ogłosili konkurs na projekt pomnika i wystosowali odezwę do Polaków, w której poprosili o wpłacanie datków na jego budowę.

Prace zaczęły napływać pod koniec 1898 roku – łącznie zebrano ich ponad dwadzieścia, w tym po trzy z Włoch i Francji. 10 grudnia jury wybrało zwycięzcę. Pierwszą nagrodę (i 1000 koron) zdobył wówczas Antoni Popiel ze Lwowa, drugą (i 500 koron) Leon Zawiejski z Florencji, a trzecią Wacław Szymanowski z Paryża, który nie przyjął jednak wyróżnienia. 

Projekt lwowiaka zakładał wykonanie dwudziestometrowej kolumny z różowego granitu, zwieńczonej zapalonym zniczem. U jej stóp znalazła się - odlana z brązu - trzymetrowa figura przedstawiająca Adama Mickiewicza, nad którą umieszczono skrzydlatego geniusza. 

Kolumna Mickiewicza we Lwowie na pocztówce z 1934 roku. Źródło: NAC/Domena publiczna

Wkrótce po zakończeniu konkursu okazało się, że budowa pomnika pochłonie bardzo dużo pieniędzy - według szacunków komisji koszty miały wynieść 60 tysięcy koron (finalnie okazało się, że były trzy razy wyższe). Były to kwoty olbrzymie, które trudno było zgromadzić, chociaż inicjatywę wsparły finansowo takie osobistości jak Henryk Sienkiewicz i Ignacy Paderewski. Ostatecznie problem udało się jednak rozwiązać dzięki subwencjom Sejmu Galicyjskiego i lwowskiej Rady Miejskiej.

 
Breloczki, pocztówki i czekolada z Mickiewiczem

Kamień węgielny pod monument położono 24 grudnia 1898 roku, czyli w setną rocznicę urodzin Adama Mickiewicza. Nastepnie - za zgodą księdza arcybiskupa Józefa Bilczewskiego - z placu przeniesiono posąg Matki Boskiej i rozpoczęto budowę. Prace nad dziełem zakończono w 1904 roku, a 30 października odbyło się jego odsłonięcie i poświęcenie.

W dwudniowych uroczystościach uczestniczyło wielu znamienitych gości, między innymi syn słynnego poety Władysław Mickiewicz. Co ciekawe, podczas wydarzenia zainteresowali, mogli kupić pocztówki z podobizną Mickiewicza, breloczki, medale, ozdobny papier listowy, a także czekoladę firmy Hoeflingera w opakowaniu z wizerunkiem wieszcza.

Pomnik przetrwał do naszych czasów nieuszkodzony i do tej pory można go podziwiać na lwowskim placu, który obecnie nosi nazwę Adama Mickiewicza. 

jb