Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
IAR
Piotr Dmitrowicz 20.07.2012

Zamach na Hitlera

Gdy bomba wybuchła, zamachowca nie było już w budynku, wyszedł pod pretekstem wykonania pilnego telefonu.
Adolf HilterAdolf Hilter Bundesarchiv

20 lipca 1944 roku dokonano nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera w jego kwaterze polowej w Gierłoży pod Kętrzynem, na terenie tzw. Wilczego Szańca.
>>>>WIĘCEJ NA TEMAT ADOLFA HITLERA W RADIACH WOLNOŚCI>>>>>

Zamach został przygotowany przez oficerów Wehrmachtu pod przywództwem pułkownika Clausa von Stauffenberga. Był kulminacją starań niemieckiego ruchu oporu, których celem było obalenie reżimu nazistowskiego i przejęcie władzy w Niemczech. Śmierć Hitlera miała ułatwić przeprowadzenie puczu wojskowego i utworzenie nowego rządu pod zwierzchnictwem Carla Friedricha Goerdelera jako kanclerza oraz Ludwiga Becka jako głowy państwa.
Zamach przeprowadzono 20 lipca 1944 roku. Jego wykonawcą był hrabia Claus Philip Maria von Stauffenberg. Wniósł on na naradę z Hitlerem teczkę z materiałem wybuchowym.

Stauffenberg
Stauffenberg po lewej stronie obok Hitler i Keitel. Wilczy Szaniec 15.07.1944

Eksplozja nastąpiła około godziny 12.30. Gdy bomba wybuchła, zamachowca nie było już w budynku, wyszedł pod pretekstem wykonania pilnego telefonu. Eksplozję obserwował z auta, którym chwilę potem odjechał na lotnisko w podkętrzyńskim Wilamowie. Wybuch wyglądał na tyle poważnie, że sądził, iż dyktator nie żyje. Hitler ocalał, odniósł tylko drobne obrażenia. Jeszcze tego samego dnia spotkał się z Mussolinim i rozkazał natychmiast rozstrzelać Stauffenberga. Zgodnie z rozkazem po wylądowaniu w Berlinie, hrabiego aresztowano i jeszcze tej samej nocy wykonano wyrok. Pułkownik był jedną z dwustu osób straconych po ujawnieniu zamachu.

W przygotowaniach do zamachu na Hitlera uczestniczyli spiskowcy z kręgów wojskowych Wehrmachtu, pozostający w ścisłym kontakcie z osobami cywilnymi, między innymi z opozycjonistami skupionymi w Kręgu z Krzyżowej. Za udział w zamachu stracono ponad 200 osób, wśród nich byli: marszałek polny Erwin von Witzleben, 19. generałów, między innymi Ludwig Beck, 26. pułkowników, 2. ambasadorów, 7. dyplomatów, 1 minister, 3. sekretarzy stanu, a także szef policji kryminalnej, wielu prezydentów i premierów rządów krajów związkowych, regionalnych prezydentów policji. Marszałkowie polni Erwin Rommel i Guenther von Kluge mogli być uczestnikami spisku, i z tego powodu prawdopodobnie zostali zmuszeni do popełnienia samobójstwa. Ponadto z rozkazu Hitlera dokonano czystek, które zakończyły się egzekucją blisko 5. tysięcy przeciwników nazizmu.

Gierłoż, w której dokonano zamachu była jedną z kilku kwater Hitlera na terenie Europy. Położona wśród gęstych lasów i mokradeł, umożliwiała ochronę przed atakami lotnictwa. Był to system potężnych umocnień i bunkrów zbudowanych na powierzchni 250. hektarów, o wielu kondygnacjach podziemnych. Adolf Hitler przyjeżdżał do Wilczego Szańca między czerwcem 1941 roku a listopadem 1944 roku. Podejmowano tam jedne z najważniejszych decyzji dotyczących drugiej wojny. Wilczy Szaniec odwiedzali też przywódcy państw współpracujących z Trzecią Rzeszą. Do zamachu na Hitlera Wilczy Szaniec funkcjonował niezawodnie. Wywiad aliancki i radziecki nigdy nie zlokalizował położenia kwatery. Niemcy wysadzili zabudowania Wilczego Szańca w styczniu 1945 roku przed wejściem armii radzieckiej.