Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Agnieszka Szałowska 23.07.2014

Śródmieście Północne. "PAST-a nękała nas strasznie, Niemcy mieli z niej duży zasięg rażenia"

- Usypisko gruzu, zaczynają pełzać coraz większe płomienie, łomot broni maszynowej i my, maleńcy. Jak człowiek może się skurczyć... Wydaje mi się, że byłam jak placuszek - o ataku na strategiczny budynek stolicy opowiada Barbara Matys-Wysiadecka ps. "Baśka".
Powstanie warszawskie: Powstańcy z baonu Kiliński na barykadzie na ul. Zielnej obserwują płonący gmach PAST-y przy ul. Zielnej 3739. Fot. Eugeniusz LokajskiPowstanie warszawskie: Powstańcy z baonu "Kiliński" na barykadzie na ul. Zielnej obserwują płonący gmach PAST-y przy ul. Zielnej 37/39. Fot. Eugeniusz LokajskiWikimedia Commons/domena publiczna

Ponad dwa tygodnie trwały zacięte walki o budynek PAST-y (Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej), gdzie znajdowała się centrala telefoniczna. - Ten gmach był dla Niemców bardzo ważnym obiektem. Komunikacja między frontem wschodnim a Berlinem musiała tędy przechodzić - opowiada dr Szymon Niedziela, kierownik ekspozycji w Muzeum Powstania Warszawskiego.

Poprzednie odcinki cyklu Radiowa Mapa Powstania Warszawskiego znajdziesz tu >>>

PAST
PAST współcześnie
Fot. Marcin Białek/lic. CC

Jak wyjaśnia w cyklu Radiowa Mapa Powstania Warszawskiego, powstańcy zdecydowali się przeprowadzić atak kombinowany: przebić się od strony sąsiednich kamienic, a jednocześnie atakować od frontu. W razie konieczności planowano użyć mieszanki benzyny i oleju napędowego, by zmusić wrogów do puszczenia budynku. Jednocześnie w pogotowiu była woda do natychmiastowego gaszenia budynku, gdyż atakującym zależało na ocaleniu urządzeń.

Do ataku przygotowały się pododdziały Batalionu "Kiliński", Kompania "Koszta" oraz kobiece patrole minerskie. - W pierwszym ataku "Iza" Wanda Maciejowska i "Hanka" Irena Grabowska osobiście podkładały pod główną bramę PAST-y ładunek wybuchowy - wspomina Barbara Matys-Wysiadecka ps. "Baśka", która w drugim ataku, zaplanowanym na noc z 19 na 20 sierpnia dołączyła do grupy szturmowej.

Zapraszamy do wysłuchania opowieści o ataku, który skończył się zdobyciem PAST-y. Budynek pozostał w rękach powstańców - wraz z otaczającym go obszarem Śródmieścia Północnego - do dnia kapitulacji.

Serwis specjalny POWSTANIE WARSZAWSKIE >>>

Z okazji zbliżającej się 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego do 31 lipca dwa razy dziennie (ok godz. 7.50 i 15.45) prezentujemy na antenie Jedynki miejsca, w których doszło do najważniejszych powstańczych wydarzeń.

Cykl powstał we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego.

Przygotowała Agnieszka Ciecierska.

(asz, pg)