Główne uroczystości upamiętniające największą operację powietrznodesantową II wojny światowej zainicjowała parada weteranów w Arnhem. Jej uczestnicy przekroczyli most, który był celem ataku spadochronowych wojsk alianckich w czasie operacji "Market Garden".
Reprezentanci amerykańskich, brytyjskich, holenderskich i polskich władz oraz wojska złożyli wieńce pod pomnikiem upamiętniającym ofiary walk we wrześniu 1944 roku.
Polski kawałek Holandii
Uroczystości odbywają się także w Driel, gdzie w 1944 roku walczyli polscy spadochroniarze gen. Stanisława Sosabowskiego. Tu po wojnie nie zapomniano o generale i jego żołnierzach. Miejscowe dzieci od lat uczą się polskich piosenek, a dziecięca drużyna piłkarska nosi biało-czerwone stroje z emblematem spadochroniarza.
Każdego roku, 17 września, weterani oddają hołd swoim poległym kolegom na Cmentarzu Wojennym w Oosterbeek, na którym leży 1748 spadochroniarzy amerykańskich, brytyjskich i polskich poległych podczas operacji "Market Garden".
W tegorocznych obchodach biorą udział także udział m.in. Ambasador RP w Holandii dr hab. Marcin Czepelak i żołnierze 6. Brygady Powietrznodesantowej, która dziedziczy tradycję 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
O jeden most za daleko
"Market Garden" była największą operacją powietrznodesantową podczas II wojny światowej i zarazem jedną z największych klęsk aliantów w końcowym etapie wojny. Opracowany przez brytyjskiego marszałka Bernarda Montgomery’ego plan zakładał opanowanie kluczowych mostów na Renie w okolicach Arnhem w Holandii. Powodzenie operacji oznaczałoby otwarcie drogi wojskom alianckim do Zagłębia Ruhry. Zajęcie przemysłowego serca III Rzeszy pozwoliłoby aliantom wcześniej - jeszcze w 1944 roku zakończyć wojnę.
Zadanie okazało się zbyt ambitne. Brakowało niezbędnego sprzętu, nie było wystarczającej liczby samolotów, które mogłyby transportować desant powietrzny. Spadochroniarze skakali etapami, co zmniejszyło efekt zaskoczenia. Na dodatek brytyjskie dowództwo zignorowało doniesienia wywiadu o znajdujących się w okolicach Arnhem doborowych dywizjach pancernych SS.
Operacja zakończyła się fiaskiem i śmiercią ponad 15 tysięcy alianckich żołnierzy. Winą za katastrofę brytyjskie dowództwo obarczyło gen. Stanisława Sosabowskiego, dowódcę 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
Przywracanie pamięci
23 września odbędzie się odsłonięcie popiersia generała Sosabowskiego niedaleko pomnika I Dywizji Pancernej gen. Maczka w Warszawie. Tego dnia Telewizja Polska pokaże film dokumentalny "Honor generała" w reżyserii Joanny Pieciukiewicz.
Bartłomiej Makowski