26 listopada 1855 roku zmarł w Konstantynopolu Adam Mickiewicz, uważany za najwybitniejszego poetę polskiego romantyzmu, obok Julisza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego.
Posłuchaj audycji z archiwum Polskiego Radia, w której gościem był Bogdan Urbankowski, historyk literatury, autor książki "Adam Mickiewicz. Tajemnice wiary, miłości i śmierci”.
Miłości Mickiewicza
- Tajemnice pierwszej miłości Mickiewicza są dla nas interesujące z dwóch powodów, bo jako ludzie jesteśmy ciekawcy, a my badacze interesujemy się nią, bo od tej pierwszej miłości Mickiewicza zaczął się w Polsce romantyzm jako epoka – mówił w Polskim Radiu Bogdan Urbankowski, historyk literatury, autor książki "Adam Mickiewicz. Tajemnice wiary, miłości i śmierci”.
Ile kobiet kochał Mickiewicz? To pytanie jest bardzo ważne z punktu widzenia literaturoznawców, ponieważ wydanie "Ballad i romansów” w 1822 roku przyjmuje się za początek romantyzmu w Polsce. Historycy literatury są niemal pewni, że kiedy Mickiewicz pisał te najwcześniejsze ballady (z 1817 i 1819 roku), to nie znał jeszcze Maryli, o której się mówi, że była miłością życia i muzą poety.
Jochasia, Józia, czy Maryla - którą poznał najwcześniej? Czy balladę "To lubię” (przed 1819 rokiem , napisał z myślą o Jochasi, bo tak naprawdę nie znał jeszcze Maryli? Mimo, że zaczyna się ona od słów: ”Spójrz Marylo, gdzie się kończą gaje…” Czy imię Maryli wstawił później, żeby pasowało do wszystkich "Ballad i romansów"?
Fragment rękopisu "Romantyczności" Adama Mickiewicza z 1822 roku
Posłuchaj, jak Bogdan Urbankowski tropił w życiorysie Mickiewicza ślady jego pierwszych miłosnych zauroczeń.
Balladę "Romantyczność” powszechnie uważa się za literacki manifest romantyzmu w Polsce. Napisana została w styczniu 1821 r. w Wilnie, wydana zaś jako pierwszy utwór tomu "Ballad i romansów” rok później. W wierszu Mickiewicz odnosi się do odchodzącej epoki Oświecenia, jednocześnie przedstawia egzystencjalne problemy pokolenia młodych romantyków.
Zagadki Mickiewicza
Już pierwsze wydania "Dziadów" (1822) oraz "Pana Tadeusza" (1834) wywołały lawinę domysłów nad znaczeniami i symboliką dzieł.
- Według jednego z badaczy literatury Jankiel jest przywódcą masonerii, który zjednoczy dwa wrogie sobie kościoły, przywołane w "Panu Tadeuszu” w księdze czwartej jako dwie karczmy – mówi Bogdan Urbankowski. – Hipoteza innego badacza mówi, że Jankiel jest nikim innym tylko rodzonym dziadkiem Mickiewicza. Hipoteza jest oparta na międzywojennej teorii, że Mickiewicz miał żydowskie korzenie. Tymczasem wiemy, że nie jest to prawda, a Jankiel miał swój prototyp w autentycznym cymbaliście Jankielu Libermanie, którego koncertu słuchał Mickiewicz w Petersburgu w 1829 roku – wyjaśnił Urbankowski.
Posłuchaj, jakich tajemnic, podwójnych znaczeń i symboli doszukiwali się różni badacze twórczości Mickiewicza.
Liczba 44 jako znak wskrzesiciela narodu
"Człowiek z matki obcej, krew jego – dawne bohatery, imię jego będzie czterdzieści i cztery…” czytamy w III części "Dziadów".
- Ledwo swój utwór Mickiewicz wydrukował, od razu pojawiły się interpretacje, bo taki magiczny znak jest zawsze zachętą dla wszystkich poszukiwaczy i "rozwiązywaczy" tajemnic – mówił Bogdan Urbankowski.
Pierwsza osobą, która publicznie wypowiedziała się w tej sprawie była hrabianka Henrietta Ewa Ankwicz (jedna z miłości Mickiewicza). Uznała, że poeta ma na myśli lata, w których Polska pozostawać będzie w niewoli. Inną hipotezę stawiał poeta Seweryn Goszczyński. Jaką? Posłuchaj audycji i dowiedz się, co sądził na ten temat nasz narodowy wieszcz.
im