95 lat temu, 2 czerwca 1921 zmarła Maria Czaplicka, polska antropolog, badaczka ludów syberyjskich.
W młodości pobierała nauki na stancji, a następnie na tajnym Uniwersytecie Latającym. Po studiach wyjechała z Warszawy.
- Kilka miesięcy spędziła w Zakopanem, gdzie poznała Władysława Orkana, z którym połączyło ją głębsze uczucie – mówiła dr Grażyna Kubica, autorka książki "Maria Czaplicka - płeć, szamanizm, rasa" w audycji Piotra Kędziorka z cyklu "Inne stany skupienia".
W 1910 roku, dzięki stypendium Kasy im. Mianowskiego, wyjechała na studia do Londynu, gdzie uczyła się przez rok, po czym przeniosła się do Oksfordu.
W życiu Czaplickiej wiele było analogii z losami innego polskiego antropologa, Bronisława Malinowskiego: byli rówieśnikami, oboje porzucili nauki ścisłe dla antropologii i oboje obronili doktorat na Oksfordzie.
Zdaniem autorki biografii antropologicznej Marii Czaplickiej, obecność kobiet w rodzącej się antropologii była konieczna ze względu na charakter prowadzonych wówczas badań terenowych. Dlaczego? Posłuchaj audycji.
- Robert Marett (wykładowca i mistrz Czaplickiej i Malinowskiego – przyp. red.) skonstatował brak wiedzy brytyjskiej antropologii na temat badań syberyjskich (…). Poprosił Czaplicką o skatalogowanie wiedzy na temat ludów syberyjskich dla brytyjskiego czytelnika – wyjaśniała dr Grażyna Kubica.
Gromadząc wiedzę z opracowań rosyjskich i polskich odkryła, że niewiele informacji do tej pory udało się zdobyć na temat Ewenków, ludu zamieszkującego szerokie połacie południowo-środkowej Syberii. W 1914 roku wyruszyła z własną wyprawą antropologiczną w głąb Rosji. Jak przebiegała ta ekspedycja? Posłuchaj audycji.
Po powrocie objęła Katedrę Antropologii na Uniwersytecie Oksfordzkim. Nie udało jej się napisać monografii naukowej, dokumentującej jej badania przeprowadzone podczas ekspedycji. Zamiast tego wydała pamiętnikarską książkę "My Siberian Year".
Jej życie nie potoczyło się dobrze, straciła posadę na Oksfordzie, roczny kontrakt na Uniwersytecie w Bristolu również zakończył się zwolnieniem. Czaplicka przeżyła załamanie nerwowe i odebrała sobie życie.
bm