O ile wiemy, niemal każdy żywy organizm musi czasami się zdrzemnąć. Dlatego sen musi odgrywać ważną rolę w procesach życiowych. Jaką dokładnie? Nauka nie wie.
Sen jest równie ważny jak jedzenie i oddychanie. Jest zjawiskiem zupełnie podstawowym z biologicznego punktu widzenia. O ile jednak wiemy, po co oddychamy i jemy, nie wiemy, dlaczego śpimy.
Sprzątanie i nauka
Istnieje, oczywiście, sporo hipotez. Jedna z najpopularniejszych teorii głosi, że sen to "sprzątanie" umysłu po całodziennej nauce. Dla mózgu nauka to nie tylko "wkuwanie" nowych formułek. Każdego dnia w naszych umysłach powstają nowe połączenia nerwowe pod wpływem zmieniających się warunków życia. Podczas snu umysł ma usuwać niepotrzebne dane. Inna teoria głosi, że główną funkcją snu jest ugruntowywanie tych połączeń, które są konieczne dla dalszego funkcjonowania. Naukowcy z Harvardu zwrócili uwagę, że mózgi śpiących szczurów używają ciągle tych samych połączeń, które były używane za dnia - tak jakby ciągle pokonywały ten sam labirynt.
Obie teorie mają jednak słabe punkty. Rośliny i mikroorganizmy, które nie posiadają mózgu, także posiadają stany uśpienia, podobne do snu u kręgowców. To podważa tezę, jakoby sen miał coś wspólnego z mózgiem. Poza tym istnieją ludzie, którzy potrafią żyć bez snu. Nauka zna przypadek mężczyzny, który nie zmrużył oka przez 33 lata. Co więcej, naukowcy odkryli gen, którego mutacja pozwala żyć komfortowo przy dwóch godzinach snu na dobę.
Co nauka może powiedzieć o śnie?
Znamy długość snu u poszczególnych gatunków. Wiemy, że u zwierząt znacznie się różni. U żyraf wynosi on 2 godziny na dobę, a np. u nietoperzy 20 godzin na dobę. U niektórych zwierząt (pingwiny, foki, delfiny) półkule mózgowe śpią na zmianę. Objawia się to zamknięciem oka przez śpiąca półkulę. Foki śpią w ten sposób, żeby wynurzać się w celu zaczerpnięcia powietrza.
U ludzi dobowe zapotrzebowanie na sen jest cechą indywidualną. Badania przeprowadzone na ponad 1 milionie osób w Kalifornii wykazały, że większość osób śpi 8-9 godzin na dobę, następna duża grupa osób śpi 7-8 godzin. W czasie całego swojego życia człowiek przesypia około 20 lat. Ilość snu zależy od wieku – u noworodka jest to około 18 godzin dziennie w kolejnych latach coraz mniej. Noworodek i małe dziecko sen dzieli na kilka części – u osoby dorosłej sen odbywa się w jednej większej części.
Wiemy także, że u większości osób niedobór snu może mieć opłakane skutki (zobacz wideo - jęz. angielski):
(ew/cracked.com)