Królewska Szwedzka Akademia Nauk przyznała nagrodę dwóm badaczom. Jednym z nich jest Brytyjczyk, profesor Peter Higgs, drugim pochodzący z Belgii Francois Englert.
Nagrodzeni naukowcy od lat 60. badali cząstki elementarne, czyli najmniejsze składniki materii i całego wszechświata. Już wtedy wyliczyli, że musi istnieć jeszcze jedna tajemnicza cząstka, której brakowało w tak zwanym Modelu Standardowym. Model Standardowy to opis istniejących cząstek i sił. Poszukiwania tej tajemniczej cząstki trwały prawie pół wieku. Jej istnienie potwierdzono w zeszłym roku w europejskim ośrodku CERN. Ta - jak się ją nazywa potocznie - cząstka Higgsa sprawia, że inne cząstki w ogóle mają masę. Bez niej nie istnieliby ani ludzie, ani planety, ani nasz wszechświat.
Co to jest bozon Higgsa? >>>
"Nigdy nie bał się głoszenia odważnych tez"
"Jestem przytłoczony przyznaniem mi tej nagrody i dziękuję Królewskiej Akademii Szwedzkiej. Chciałbym również pogratulować wszystkim, którzy przyczynili się do odkrycia nowej cząstki i podziękować mojej rodzinie, przyjaciołom i kolegom za ich wsparcie. Mam nadzieję, że uznanie roli podstawowej nauki przyczyni się docenienia wartości badań nie mających praktycznego zastosowania" - napisał Higgs w oświadczeniu, które zamieszczono na stronie jego uczelni, Uniwersytetu w Edynburgu, po informacji o otrzymaniu Nobla.
Peter Ware Higgs urodził się w maju 1929 roku w brytyjskim Newcastle. Po przeprowadzce rodziny do Bristolu uczył się m.in. w Cotham Grammar School. Właśnie tam zainspirował się pracami jednego z absolwentów szkoły Paula Diraca - jednego z twórców mechaniki i elektrodynamiki kwantowej. W 1946 roku ukończył prestiżową szkołę City of London School, a rok później rozpoczął studia w King's College London. Na tej uczelni ukończył studia z fizyki i obronił doktorat. Następnie podjął pracę na Uniwersytecie w Edynburgu, a później w University College London oraz Imperial College London. W 1960 powrócił do Edynburga i aż do 1980 roku wykładał tam matematykę. Od 1980 roku jest profesorem fizyki teoretycznej na tej uczelni. Na emeryturę przeszedł w 1996 roku.
Nigdy nie bał się głoszenia odważnych tez i demonstrowania swoich poglądów. Jak opisuje Ian Sample w swojej książce "Peter Higgs. Poszukiwania boskiej cząstki", spore kontrowersje wywołał już w 1950 roku, gdy jako przewodniczący jednego z towarzystw naukowych wygłosił on referat: "Skąd naukowcy mają pewność, że ich spostrzeżenia są prawdziwe?". W latach 50. działał też aktywnie w ruchu na rzecz rozbrojenia atomowego. Wystąpił z niego, gdy członkowie ruchu zaczęli protestować również przeciwko energii jądrowej. Podobnie było z organizacją ekologiczną Greenpeace. Higgs był jej członkiem do momentu, gdy opowiedziała się ona przeciw organizmom modyfikowanym genetycznie.
Za swoje osiągnięcia uczony otrzymał m.in. Medal Hughesa przyznawany przez Towarzystwo Królewskie w Londynie oraz Medal Rutherforda. Nagradzały go też Europejskie Towarzystwo Fizyczne, Królewska Szwedzka Akademia Nauk, Amerykańskie Towarzystwo Fizyczne. Choć w 2004 roku otrzymał prestiżową Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki, to nie chciał odebrać nagrody w Jerozolimie, by uniknąć spotkania z ówczesnym prezydentem Izraela Mosze Kacawem. Higgs był bowiem przeciwny polityce Izraela wobec Palestyny.
Baron - naukowiec
Francois Englert jest pierwszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, który urodził się w Belgii. Naukowiec przyszedł na świat 6 listopada 1932 roku. Od 1998 roku jest emerytowanym profesorem Universite libre de Bruxelles. Współpracuje też z uniwersytetem w Tel Awiwie i Uniwersytetem Kalifornijskim.
Był pierwszym uczonym, który wspólnie z Robertem Broutem opublikował teorię przewidującą istnienie tzw. boskiej cząstki. Ich praca na ten temat ukazała się niemal w tym samym czasie co podobna publikacja Brytyjczyka Petera W. Higgsa, który również otrzymał tegorocznego Nobla w dziedzinie fizyki.
Współpracownik prof. Englerta Robert Brout, pochodzący z Nowego Jorku fizyk teoretyczny, niestety nie doczekał przyznania nagrody. Zmarł w maju 2011 roku w wieku 83 lat jeszcze przed ostatecznym potwierdzeniem istnienia bozonu Higgsa, co miało miejsce w lipcu 2012 roku.
Prof. Englert jest laureatem wielu prestiżowych nagród naukowych. W 1997 roku otrzymał nagrodę Europejskiego Towarzystwa Fizycznego a w 2010 roku podobne wyróżnienie przyznało mu Amerykańskie Towarzystwo Fizyczne. W lipcu 2013 roku król belgijski Albert II nadał mu tytuł barona.
IAR, PAP, bk, kk