Kiedy z Grażyną Jagielską i jej mężem Wojciechem - dziennikarzem, znakomitym korespondentem wojennym - rozmawialiśmy przed rokiem, właśnie ukazywała się jej "Miłość z kamienia". To była opowieść osobista - o tym, jak czekająca żona zaczyna chorować z powodu... czekania.
Jagielska trafiła do Kliniki Psychiatrii i Stresu Bojowego. I o tym jest jej nowa książka. Nie jest to dziennik. To fabularyzowana, literacka, znów w bardzo przejmujący sposób napisana relacja z miejsca, w którym wielu pacjentów pragnie na nowo nauczyć się żyć. W książce autorka mniej miejsca poświęca sobie, a więcej tym, którzy w szpitalu tworzyli razem z nią "krąg".
A w "kręgu" z autorką zasiedli weterani wojenni (po misjach w Afganistanie i Iraku), ale także ci, którzy na wojnie nigdy nie byli, a przekroczyli niezwykle cienką granicę poczytalności. - Każdy przypadek był inny, wydawały się bardzo różne, choć tych wspólnych mianowników było dużo: poczucie samotności, poczucie zagrożenia, nieumiejętność porozumienia z bliskimi, życie w oddaleniu i udawanie, że tak się da żyć, a także zanik tożsamości - mówi Grażyna Jagielska w rozmowie z Michałem Nogasiem.
- To wszystko wywołuje stan lękowy, który objawia się mniej więcej tak samo: trudnościami ze snem, koszmarami, które mają wpływ na coraz więcej obszarów życia, pozornie niezwiązanych z doznaną traumą - wyjaśnia autorka.
Bohaterowie książki "Anioły jedzą trzy razy dziennie.147 dni w psychiatryku” to "osoby tak zwyczajnie zagubione w świecie". Poznajemy robiącą karierę kobietę, która uparcie dąży do celu, nie wytrzymuje napięcia związanego z pracą i obcina sobie ucho. Jest też Karolinka, czyli tytułowy anioł. To młoda kobieta, która tuż przed obroną doktoratu załamuje się, bo zaczyna jej się wydawać, że jest 12-letnią, bezbronną dziewczynką.
Wymieszanie dwóch światów - ludzi, którzy byli na wojnie i cywilów - to zdaniem autorki celowy zabieg lekarzy. - Żołnierze byli w takiej fazie przejściowej miedzy światami, oni trochę utknęli pomiędzy. My, pacjenci ze świata cywilnego, pozwalaliśmy im trochę się rozejrzeć w tym "naszym" świecie. To było dla nich jak próba generalna - wyjaśnia Jagielska. - Z kolei my, cywile, dzięki żołnierzom mogliśmy spojrzeć na nasze życie z dystansu - dodaje.
Cytat z książki "Anioły jedzą trzy razy dziennie":
"Flashbacki to nawracające obrazy traumatycznego zdarzenia, które wywołało zespół stresu pourazowego. Opowiadano mi o nich wielokrotnie, ale na własne oczy widziałam to tylko raz.
Ratownik stał na tarasie, zdawało się, że przygląda się różom. Podeszłam, żeby porozmawiać, bardzo lubię kwiaty i interesuje mnie ogrodnictwo. Otworzyłam już usta, żeby powiedzieć, że pod południową ścianą odkryłam lwie paszcze, które już w ogóle nie powinny kwitnąć, bo są z innej pory roku. Ratownik odwrócił ku mnie głowę.
- Urwało mi stopę – powiedział. – Mam ją w ręku. But ze stopą w środku. Muszę stąd odejść. (…) Sprzątam po sobie – powiedział Ratownik. – Różne kawałki wrzucam do worka na części ludzkie. Myślałem, że to sam but, wrzuciłem go do worka z rzeczami. Poszedłem się przejść, tylko tam i z powrotem. Mówiłem, że nie chcę sam wychodzić.”
W audycji mówiliśmy także o Szwecji. Gościem programu była Irena Kowadło-Przedmojska, tłumaczka książki Elisabeth Åsbrink "Czuły punkt". Znana dziennikarka przypomniała w niej sprawę, którą Szwecja żyła u schyłku XX wieku. To właśnie wtedy Lars Noren, znakomity reżyser i dramaturg, zdecydował się napisać nową sztukę "Siedem trzy” - na zaproszenie i życzenie więźniów skazanych na długie wyroki (dwóch powiązanych było z organizacjami neonazistowskimi). Był to - jak mówiono - ważny społeczny eksperyment. Sztukę pokazywano za kratami, a także w jednym ze szwedzkich teatrów. Wszystko szło zgodnie z planem, aż do ostatniego przedstawienia…
Polecamy także profil "Z najwyższej półki” na FB: www.facebook.com/znajwyzszejpolki. Tam prezentujemy - przedpremierowo! - fragmenty książki Magdaleny Grzebałkowskiej "Beksińscy. Portret podwójny", która ukaże się 20 lutego - oczywiście z Trójkowym Znakiem Jakości. Autorka będzie gościem "ZNP" 16 lutego!
Audycję przygotował i prowadził Michał Nogaś.
ksiazki@polskieradio.pl
Gratulacje dla Ziemowita Szczerka! Gość poprzedniego wydania "Z najwyższej półki” odebrał w miniony wtorek "Paszport Polityki” za książkę "Przyjdzie Mordor i nas zje. Tajna historia Słowian”. Rozmowy ze Szczerkiem można posłuchać TU>>>
(ah/ei)
Książki Grażyny Jagielskiej otrzymają:
Wersja papierowa
Anna Herbut, Jakub Małecki, Irmina Piechurska, Barbara Kucharska, Robert Szlachcic, Joanna Skorupa, Karolina Lis, Justyna Sołtys, Iwona Oleksyk-Daszek, Andrzej Paściak
Wersja elektroniczna
Tadeusz Sypień, Justyna Kihl, Anna Szklarska, Katarzyna Cambareri, Marta Papierniak, Marek Zwierz, Zofia Szweda, Jarosław Mikosz, Anna Strasz, Karolina Wierzbowska