W Krakowie trwa prezentacja projektu nowej ustawy szkolnictwa wyższego, zwanej też "konstytucją dla nauki". Minister powiedział, że reforma była już konsultowana ze środowiskiem akademickim, i że to nie koniec prac nad zmianami w szkolnictwie wyższym. Minister dodał, że porozumienie wokół reformy będzie wymagało kompromisu także ze strony samego resortu.
W nowej ustawie o szkolnictwie będzie mniej rozporządzeń, gdyż wiele z nich zostanie przesuniętych na statuty uczelni, co ma zwiększyć autonomię szkół wyższych. Wicepremier zapowiedział też powołanie rad uczelni, które w ponad połowie będą się składać z osób spoza uczelni. Do zadań gremium będzie należało uchwalanie statutu oraz strategii uczelni, nadzór nad gospodarką finansową, zarządzanie uczelnią, wskazywanie kandydatów na rektora. Jarosław Gowin podkreślił, że sposób wybierania członków rady - przez senat uczelni - zapobiegnie przejmowaniu kontroli przez osoby spoza środowiska akademickiego. W skład rad uczelni mają wchodzić wybitni przedstawiciele świata nauki, biznesu oraz życia społecznego - na przykład absolwenci danej placówki.
Zmieni się system oceny uczelni
Po reformie zmianie ma ulec system oceny uczelni. Uprawnienia do nadawania stopni naukowych w danej dyscyplinie będą zależne od jakości prowadzonych badań naukowych wyrażonej kategorią naukową. Jak wyjaśnił, punktem wyjścia do ewaluacji będzie wprowadzenie nowej klasyfikacji dyscyplin, bo - jak zaznaczył - obecna nie służy ocenie jakości badań naukowych. Jak zapowiedział, wsparty zostanie program podniesienia standardów wydawniczych i naukowych polskich czasopism, wzrośnie waga monografii, planowane jest również przygotowanie wykazu wydawców naukowych. - Istotnym kryterium w nowej ewaluacji będzie również wpływ społeczny, gdzie kluczową rolę odegra ocena ekspercka - powiedział. Po zmianach oceniane będą uczelnie lub instytuty w ramach poszczególnych dyscyplin, w których prowadzą badania naukowe. Dzięki temu historycy będą porównywani z historykami, a językoznawcy z językoznawcami.
Minister zapowiedział też, że w miejsce stopniowo wygaszanej Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych powstanie Rada Doskonałości Naukowej, wybierana przez środowisko akademickie.
Rząd przeznaczy więcej pieniędzy na naukę
- Reforma musi iść w parze ze zwiększeniem środków na naukę - powiedział minister i dodał, że po reformie uczelnie znacznie elastyczniej będą mogły dysponować otrzymywanymi środkami. Przypomniał, że kilka miesięcy temu ustalił, że w przyszłorocznym budżecie na naukę przeznaczony będzie dodatkowy miliard złotych. Jeszcze w tym roku ogłoszone będą kolejne konkursy na przygotowanie strategii uczelni w zakresie podnoszenia jakości prowadzonych badań naukowych. Zaznaczył, że jeżeli chcemy w przyszłości stanąć w jednym szeregu z bardzo dobrymi uczelniami zagranicznymi, to wydatki na naukę, na szkolnictwo wyższe, muszą być znacznie wyższe. - Chcemy przekonać Polaków, że warto inwestować w naukę i szkolnictwo wyższe. Bez wzmocnienia uczelni i badań nie ma mowy o dalszym rozwoju naszego kraju - dodał.
Ustawa w ocenie pracowników naukowych
Pierwsze głosy oceny ze strony naukowców brzmią pozytywnie. - To będzie kompromis. Dokument ustawi szkolnictwo wyższe na lepszym torze, niż znajduje się obecnie. Pozwoli też pójść nam w kierunku projakościowym – ocenił projekt ustawy prof. Andrzej Jajszczyk z AGH w Krakowie i członek rady NKN. W tej kwestii wtóruje mu przedstawiciel Krajowej Reprezentacji Doktorantów i zasiadający w radzie NKN Michał Gajda. - Ustawa daje narzędzia do tego, żeby w szkolnictwie wyższym zrobić rewolucję, bo jednym z podstawowych jej założeń jest to, że uczelnia otrzymuje bardzo dużą autonomię - powiedział.
Metoda pracy nad Ustawą 2.0 wyrosła z przekonania, że otwarty i szczery dialog jest najlepszą drogą do reformowania kraju. - Styl i tryb prac nad Ustawą 2.0 wziął się z szacunku do państwa doświadczenia. Tylko reforma razem wypracowana może zakończyć się sukcesem - powiedział minister nauki do uczestników kongresu.
W Narodowym Kongresie nauki w Krakowie bierze udział niemal 3 tys. przedstawicieli środowiska akademickiego.
abi