Dekret w sprawie 28 lipca Mihai Ghimpu wydał w czwartek. Przyznał, że nie konsultował go z partnerami z koalicyjnego Sojuszu na rzecz Integracji Europejskiej.
Wielka Wojna Ojczyźniana
"Jako bluźnierstwo oceniamy kolejną próbę zniekształcenia naszej wspólnej z narodem mołdawskim historii i wydarzeń związanych z Wielką Wojną Ojczyźnianą lat 1941-45" (tak w Rosji nazywa się tę część II wojny światowej, w której ZSRR walczył po stronie koalicji antyhitlerowskiej) - oznajmiło MSZ Rosji. Jak oceniło, "jest to element planowanej kampanii politycznej, której ostrze skierowane jest przeciw partnerstwu rosyjsko-mołdawskiemu".
Według resortu decyzja władz mołdawskich powodowana jest chęcią "odwrócenia uwagi społeczeństwa od realnych problemów dzisiejszej Mołdawii i jednocześnie zniszczenia istniejących mechanizmów zabezpieczenia stabilności nad Dniestrem".
Ghimpu, wydając swój dekret, powołał się na postanowienia dwóch komisji zajmujących się kwestiami historii. Dekret zaleca władzom lokalnym w Mołdawii, by 28 czerwca organizowały uroczystości upamiętniające ofiary okupacji. Wzywa też Federację Rosyjską "jako sukcesorkę ZSRR", by "bezwarunkowo, przejrzyście i w trybie pilnym wyprowadziła wojska i uzbrojenie" z terytorium Mołdawii.
MSZ Rosji w oświadczeniu zaznacza, że "nie po raz pierwszy" styka się użyciem "pseudohistorycznego traktowania przyczyn II wojny światowej i wniosków z niej w postaci różnego rodzaju upamiętniających dat", w celu "uzasadnienia koniunkturalnych decyzji, przyjmowanych przede wszystkim w interesie grupy rządzącej, wbrew ogólnonarodowym interesom państwa". Zdaniem ministerstwa dekret "może stać się wstępem do konfrontacji na płaszczyźnie politycznej oraz w wielonarodowym społeczeństwie mołdawskim".
Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka
W czerwcu 1940 roku ZSRR, wykorzystując podpisany z Niemcami pakt Ribbentrop-Mołotow, zażądał od Rumunii natychmiastowego opuszczenia znajdujących się wówczas w jej granicach terytoriów: Besarabii i północnej Bukowiny. 28 czerwca ambasadorowi Rumunii w Moskwie wręczono ultimatum z tym żądaniem.
Władze radzieckie połączyły następnie większą część Besarabii z Mołdawską Autonomiczną Socjalistyczną Republiką Radziecką, utworzoną wcześniej (w 1924 r.) w ramach Ukraińskiej SRR. W ten sposób powstała Mołdawska SRR. Pozostałą część Besarabii wraz z Bukowiną wcielono bezpośrednio do Ukraińskiej SRR.
Niegdysiejsza Mołdawska ASRR to obecne Naddniestrze - niekontrolowana przez władze Mołdawii separatystyczna republika, w której jako wojska pokojowe stacjonuje 14. armia rosyjska.
sm, PAP