Program Infrastruktura i Środowisko to dla nas największe źródło unijnych pieniędzy. Jego budżet wynosi prawie 27,5 mld euro. Około trzy czwarte tej kwoty zostanie przeznaczona na drogi, koleje, transport miejski, lotniczy i morski.
W przypadku kolei nowością będzie położenie znacznie większego nacisku na inwestycje w linie towarowe. Ale spółka PKP Polskie Linie Kolejowe będzie rozwijać także linie pasażerskie, korzystając przy tym z innych instrumentów finansowych.
– Będziemy korzystali z innych programów pomocowych, takich jak „Łącząc Europę”, także z programów regionalnych oraz z programu Polska Wschodnia – mówi Maciej Kaczorek, dyrektor biura planowania strategicznego PKP PLK.
Dzięki temu na wielu kluczowych odcinkach tras (Warszawa: Poznań, Katowice, Szczecin), czas przejazdu znacznie się skróci, bo skończone zostaną wszystkie inwestycje.
– Osiągany będzie najkrótszy czas przejazdu – dodaje przedstawiciel PKP PKL.
Infrastruktura to „nerw gospodarki”
Połączenia transportowe to kręgosłup funkcjonowania Unii Europejskiej, bez których nie rozwinie się transgraniczny biznes.
– Nie bez powodu Unia z taką lekkością przeznacza tak poważne kwoty na tę dziedzinę gospodarki. My jako kraj z wieloletnimi zaniedbaniami potrzebowaliśmy tego impulsu w sposób fundamentalny – mówi Maciej Grelowski, przewodniczący Rady Głównej BCC, który był gościem radiowej Jedynki.
W jego opinii infrastruktura to „nerw gospodarki”. – Każdy kilometr dobrze zorganizowanego ruchu kołowego poprzez drogi ekspresowe czy autostrady, kreuje nowe życie gospodarcze wzdłuż tych szlaków, a szczególnie tam, gdzie są węzły komunikacyjne – dodaje.
Na razie lepiej nam wychodzi budowanie infrastruktury drogowej, bo kolejowa dopiero zostaje udrożniona.
Teraz czas na kolej
W Unii Europejskiej kolej ma szczególne znaczenie. – U nas deklaratywnie i na papierze też. Ale w rzeczywistości kolej jest maruderem, zwłaszcza w stosunku do tego, co robią drogowcy – ocenia Adrian Furgalski z Zespołu Doradców Gospodarczych TOR, gość Jedynki.
– Dopiero są zlecane studia wykonalności, czyli pierwszy etap biurokracji. Firmy boją się, że będziemy mieli 2-3 letni poślizg – dodaje.
W większości krajów europejskich nie spada udział kolei w transporcie. Przykładem udanej reformy kolejowej jest Wielka Brytania. – Tam jest sukces frekwencyjny pasażerski i towarowy – dodaje Adrian Furgalski.
Ile dróg i torów jeszcze potrzeba?
Ekspert przytacza, że do zakończenia planu autostrad pozostaje 18 proc. – ok. 430 kilometrów. – Natomiast jesteśmy na wstępie budowy dróg ekspresowych, to aż 75 proc. planu i ponad 5 tys. kilometrów dróg musimy zrealizować – wylicza ekspert TOR.
Towarowa i pasażerska sieć kolejowa jest zbudowana w 25 proc. – Towarowa była pomijana i dlatego ciężkie ładunki szły na drogi – dodaje.
W przypadku pociągów pasażerskich będziemy mieli do czynienia z modernizacją infrastruktury, a prędkość pociągów będzie wzrastała.
– Szybkie pociągi wymagają większego zabezpieczenia. Dopóki nie zamkniemy całego systemu bezpieczeństwa zarządzania ruchem wymaganego w standardzie europejskim, dopóty nie będziemy mogli zagęścić tego ruchu – zwraca uwagę Maciej Grelowski.
To z kolei jest sygnał, by od początku dobrze planować i projektować modernizację dróg kolejowych – przypomina Adrian Furgalski. – Dziś Koleje Mazowieckie narzekają, że pociągi stoją 20 minut, by przepuścić Pendolino. Trzeba dobrze przemyśleć odbudowę układu torowego – mówi rozmówca.
Konkursy na drogi w drugim półroczu
Pierwsze konkursy w ramach programu Infrastruktura i Środowisko pojawia się dopiero w drugiej połowie roku, jednak Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zapewnia, że nie czeka bezczynnie na ich ogłoszenie i już od dłuższego czasu przygotowywała się na nowe środki unijne.
– Przygotowaliśmy się do nowej perspektywy i mogliśmy już wcześniej ogłosić postępowania przetargowe, czyli będziemy mogli powtórzyć ten sukces, który jest obecnie: nie stracić ani jednego eurocenta z dofinansowania ze środków unijnych. I co najważniejsze mamy płynność rozwoju infrastruktury i płynność dofinansowania – mówi Jan Krynicki, rzecznik GDDKiA.
Rzecznik Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad informuje także, że dzięki nowej puli funduszy europejskich, uda się stworzyć sieć szybkich dróg, które połączą najważniejsze polskie miasta.
Oprócz tego, powstanie także kilkadziesiąt obwodnic dla polskich metropolii.
Zbudowanie autostrad to dopiero początek
Maciej Grelowski z BCC mówi, że środki unijne mają być stymulatorem rynku wewnętrznego. – Takie nadzieje wiązano z całym sektorem budowlanym – przypomina.
Zwraca też uwagę, że obecnie wiele dróg trzeba planować z większym rozmachem.
– Bardzo ważną decyzją było to, że część nawierzchni będzie wykonywana w systemie betonowym – mówi. Dzięki temu droga jest trwalsza. – Trzeba pamiętać, że zbudowanie autostrad to dopiero początek sukcesu. Pokrycie kosztów ich utrzymania, to jest ta codzienność, która nas czeka – dopowiada.
UE traktuje drogi, jako element systemu dla całej zjednoczonej Europy. – Mamy już bardzo dobre połączenie z Niemcami poprzez autostradę A2 – mówi Adrian Furgalski, ale przypomina, że ważny jest też styl prowadzenia projektów, tak by mogły się z sukcesem rozwijać polskie firmy.
W miastach będzie nowoczesna komunikacja
Zmiany w transporcie dotyczą także np. nisko emisyjnego transportu w miastach. Dzięki funduszom unijnym, uda się też poprawić jakość komunikacji miejskiej.
Podobnie jak w latach ubiegłych, najbardziej spektakularnym projektem będzie rozbudowa II linii warszawskiego metra.
Transport pochłonie większość środków
Rozwój sieci przesyłowej, budowa podziemnych magazynów gazu czy rozbudowa terminalu LNG w Świnoujściu – takie działania znalazły się na liście projektów strategicznych w dziedzinie infrastruktury energetycznej, które wytypowano do wsparcia z nowego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Na liście projektów strategicznych w tej dziedzinie znalazło się 30 inwestycji dotyczących przesyłu energii elektrycznej i 188 dystrybucji tej energii.
– To jest tez kwestia bezpieczeństwa dostaw i zaopatrzenia w energię elektryczną. To są też linie przesyłowe, które zdywersyfikują źródło dostaw energii – mówi Maria Wasiak, minister infrastruktury i rozwoju. Podkreśla, że projekty są wykonalne i nie ma powodów do pesymizmu. – Mamy duże doświadczenie w inwestycjach infrastrukturalnych. Plany oparte są na realnym doświadczeniu, a nie na teorii – dodaje.
Przykład inwestycji PSE
Realizację dziesięciu dużych projektów o wartości 200 mln złotych i dwudziestu mniejszych w zakresie budowy, rozbudowy i modernizacji sieci przesyłowej, planuje spółka Polskie Sieci Elektroenergetyczne.
– Większość inwestycji spółki, będzie skupiona w północnej i zachodniej Polsce – mówi Marcin Laskowski, dyrektor Departamentu Inwestycji PSE.
Projekty w gazownictwo
Do wsparcia z unijnych środków wytypowano wstępnie także projekty związane z gazownictwem. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo dzięki nim będzie mogło rozbudować system podziemnych magazynów gazu – podaje Grzegorz Gałek, zastępca dyrektora Departamentu Badań i Rozwoju PGNiG.
Te działania oraz wcześniejsze, finansowane z poprzedniej puli funduszy europejskich, pozwolą jeszcze bardziej zwiększyć poziom bezpieczeństwa energetycznego Polski – konkluduje Grzegorz Gałek.
Z programu Infrastruktura i Środowisko na inwestycje w energetykę zaplanowano 2 mld 800 milionów euro, czyli około 12 mld zł.
Środowisko pod ochroną
Drugim istotnym obszarem programu jest środowisko. Na jego ochronę Polska wyda 3,5 mld euro. Jak mówi Małgorzata Skucha, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, cześć z tej kwoty zostanie przeznaczona na gospodarkę wodno-ściekową.
Znaczące środki, bo miliard 800 mln euro, sfinansują projekty dotyczące efektywności energetycznej. Zostaną one zrealizowane na podstawie planów nisko emisyjnej gospodarki w gminach.
Kultura otrzyma wsparcie
Z Funduszy unijnych będą mogły także skorzystać instytucje kultury.
Więcej pieniędzy będzie na ochronę dziedzictwa kulturowego i rewitalizację.
To program dla dużych projektów
Z programu Infrastruktura i Środowisko będą realizowana przede wszystkim duże projekty, nie oznacza to jednak, że z tych pieniędzy nie będą mogli skorzystać np. mali i średni przedsiębiorcy – informuje Justyna Wieprzkowicz z Centralnego Punktu Informacyjnego Funduszy Europejskich.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko został zaakceptowany przez KE w grudniu 2014 roku. Pierwsze konkursy w jego ramach powinny zostać ogłoszone w II połowie tego roku.
Michał Strzałkowski, Błażej Prośniewski, Grażyna Raszkowska
