Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Klaudia Hatała 22.04.2018

Powstanie w getcie i samobójstwo Szmula Zygielbojma

19 kwietnia 1943 r w warszawskim getcie rozpoczęło się powstanie, które trwało do połowy maja. Była to odpowiedź na niemiecką akcje ostatecznej likwidacji getta, w którym mieszkało wciąż jeszcze 50 do 70 tysięcy żydów. 19 kwietnia o 6 rano niemieckie oddziały wkraczające do getta zostały ostrzelane.

W "Labiryncie historii" mówiliśmy o ludziach, którzy za wszelką cenę próbowali przekazać światu wieść o niemieckim bestialstwie, zagładzie narodu żydowskiego i zmusić aliantów do zdecydowanej akcji, która powstrzymałaby Holocaust.  Jednym z nich był warszawski żyd Szmul Zygielbojm.

Zygielbojm był politykiem Bundu, sekretarzem generalnym Sekcji Żydowskiej Centralnej Komisji Związków Zawodowych, redaktorem pisma "Arbeiter Fragen", radnym Warszawy i Łodzi. Od 1942 był członkiem Rady Narodowej RP w Londynie.

Kiedy wybuchła wojna Zygielbojm przeniósł się z Łodzi do Warszawy, gdzie uczestniczył w organizacji obrony miasta i tu pozostał po kapitulacji stolicy.

Gdy w warszawskim getcie dogorywało powstanie Szmul Zygielbojm w Londynie wykonał tragiczny gest protestu i odebrał sobie życie. W audycji mówiliśmy o powstaniu żydowskim, bezsilności Polaków i obojętności aliantów, mimo apeli polskiego rządu o pomoc powstaniu.

W "Labiryncie historii" przypomnieliśmy także wspomnienia Jana Karskiego, emisariusza polskiego rządu na wychodźstwie, który jesienią 1942 dotarł do getta, gdzie spotkał się działaczami żydowskimi. Jedynym z jego rozmówców był żydowski adwokat, działacz Bundu i Żydowskiej Organizacji Bojowej - Leon Feiner, który poprosił Karskiego o przekazanie na zachód specjalnego apelu. Jakiego? Zapraszamy do wysłuchania całej audycji. 

***

Tytuł audycji: Labirynt historii

Prowadzi: Jacek Raginis-Królikiewicz

Czytał: Zbigniew Moskal

Współpraca reporterska: Jan Barański

Goście: prof. Wojciech Roszkowski (historyk), Mariusz Olczak (historyk, Archiwum Akt Nowych), prof. Marek Chodakiewicz (historyk)

Realizacja dźwięku i oprawa muzyczna: Dariusz Sałajczyk

Wykorzystane utwory: The Cracow Klezmer Band "Meholalat"​, Barbara Streisand "Avinu Malkeinu"  

W audycji wykorzystano: materiały archiwalne Polskiego Radia 

Data emisji: 22.04.2018

Godzina emisji: 14.09

kh