38:21 Jedynka/Historia żywa - 13.09.2021 piłsudski dmowski W imię Niepodległej - endek Roman Dmowski i socjalista Józef Piłsudski (Historia żywa/Jedynka)
W swoim słynnym liście z końca 1918 roku, kiedy ważyły się losy Polski na konferencji w Paryżu, socjalista, twórca Polskiej Organizacji Wojskowej i Legionów Józef Piłsudski pisał do jej uczestnika: "Szanowny Panie Romanie!". I dalej: "Proszę przyjąć zapewnienia wysokiego szacunku". Autor tych słów kierował je do przeciwnika politycznego - endeka Romana Dmowskiego.
Panów różniło wszystko. Ale kiedy chodziło o Polskę, jej powrót na mapę Europy, znikały podziały. Polska była najważniejsza. Co nie zmienia faktu, że o to, dzięki komu została odzyskana, czy w jakim kształcie ma funkcjonować, z jakim ustrojem, ostro się spierali: czy ma odwoływać się do Rzeczypospolitej Wielu Narodów, jak w wizji późniejszego marszałka, czy ma być państwem jednolitym narodowościowo, jak uważał Dmowski, autor "Myśli nowoczesnego Polaka".
Czytaj także:
To pytanie, na które szukali odpowiedzi
- 5 sierpnia 1864 roku na stokach Cytadeli Warszawskiej został stracony Romuald Traugutt, ostatni dyktator i bohater powstania styczniowego, razem ze swoimi towarzyszami. Doświadczenia, echa powstania styczniowego dotarły zarówno do urodzonego po drugiej stronie Wisły Romana Dmowskiego, jak i do urodzonego na Kresach, na Litwie Józefa Piłsudskiego - powiedział w Programie 1 historyk prof. Andrzej Nowak.
Nowy cykl: "Poczet – odnowa: od Leszka do Leszka"
- Chodziło o odpowiedź na pytanie, co dalej, po śmierci tego, który reprezentował, po raz ostatni w XIX wieku, ideę walki o niepodległość z bronią w ręku. Ideę, która towarzyszyła Polsce przez sto lat, od konfederacji barskiej, przez powstanie kościuszkowskie, epopeję napoleońską, powstanie listopadowe, aż do powstania styczniowego - wskazał.
- To pytanie, na które obaj - Dmowski i Piłsudski - będą odpowiadali w różny sposób. Wytyczą dwie różne drogi do niepodległości. Drogi, które, ostatecznie, razem okażą się skuteczne. Żadna z nich pojedyncza skuteczną by nie była - zauważył ekspert.
Zapraszamy do wysłuchania całej opowieści prof. Andrzeja Nowaka.
Józef Piłsudski - serwis specjalny
***
Tytuł audycji: Historia żywa
Prowadzi: Dorota Truszczak
Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, autor "Dziejów Polski")
Data emisji: 13.09.2021
Godzina emisji: 21.10
kk