Pilot Janina Lewandowska. Jedyna kobieta zamordowana w Katyniu
Prof. Jolanta Załęczny pokazuje przykłady osób mniej znanych, ale bardzo zaangażowanych w walkę zbrojną, duchownych, działaczy oświatowych, ludzi kultury i nauki. W ten sposób stworzony został portret zbiorowy Polaków aktywnych w okresie walki o niepodległość. Kilka ważnych postaci, m.in. Józef Relidzyński, Józef Teodorowicz, Zofia Lipowicz, zostało również przedstawionych w Programie 1 Polskiego Radia w cyklu "Ludzie niepodległości".
23:34 2021_03_10 19_30_03_PR1_eureka.mp3 Życiorysy Polaków, którzy działalność społeczną poświęcili sprawie odzyskania niepodległości (Eureka/Jedynka)
Bez prof. Eugeniusza Romera nie byłoby Polski w granicach przedwojennych
Gość Programu 1 Polskiego Radia wyjaśnia, że badanie historii to przede wszystkim zrozumienie tego, jak ludzie żyli, jak działali, co nimi kierowało, jakie czyny podejmowali i jaką ponosili za nie odpowiedzialność. - Historia to historia ludzi, ale widziana przez pryzmat jednostkowych biografii - mówi. Profesor przyznaje, ze poszukiwanie materiałów służących jako źródło poznania biografii to żmudna, ale ciekawa praca. Zwraca uwagę, że na ślady archiwów rodzinnych można natknąć się zarówno w archiwach państwowych, jak i w muzeach, wiele archiwów wojskowych jest w Muzeum Wojska Polskiego. Kopalnią wiedzy jest również prasa, choć trzeba wziąć poprawkę na to, że czytelnik może ulegać wpływom ówczesnej propagandy, jak również nieobiektywizmu dziennikarza.
Prof. Jolanta Załęczny podczas rozmowy z Katarzyną Jankowską
Bezcennym źródłem wiedzy są rodzinne szuflady skrywające odręczne notatki różnych osób, a także zdjęcia. Prof. Jolanta Załęczny porównuje pracę badacza do pracy detektywa, który idzie po tropach, łączy fakty, buduje z tego narracje i stwarza coś, co przekazuje potem czytelnikom.
Historyk wskazuje, że formą walki o niepodległość było dla młodych Polaków zdobycie wykształcenia wojskowego. Więc zdobywali je, kończąc szkoły wojskowe państw zaborczych. Józef Piłsudski często podkreślał, że legioniści to była niezwykła armia, armia doskonale wykształcona. A w wojskowych mundurach, pod przebraniem kryły się również kobiety. - Mało kto pamięta, że nikomu nieznany Jurek Krawczyk to Zofia Lipowicz-Nowosielska, bohaterka ruchu niepodległościowego.
W książce są również sylwetki osób duchownych, które pokazywały nie tylko wzorce duchowe, oddziaływanie na sprawy wiary, ale również kształtowały postawy patriotyczne. Osobną opisywaną grupą są społecznicy. - Warto mieć świadomość, że w służbie ojczyzny ważna była nie tylko walka i to zarówno w wieku XIX, jak też w wieku XX - mówi prof. Jolanta Załęczny. Zwraca uwagę, że w historii szuka się wiedzy o czasie minionym, ale także o sobie. - Jacy jesteśmy my ludzie, jak kształtuje nas historia, jakie działania budują nasze postawy - mówi. Sięganie do biografii to budowanie przeświadczenia, jaką drogą wędrowali przodkowie, jaka drogę wybrali ludzie w przeszłości i co z tej drogi możemy zachować w życiu współczesnym.
Czytaj również:
W audycji także:
"Pro tempore. Dialog nauk" to cykl debat interdyscyplinarnych Polskiej Akademii Nauk i Akademii Katolickiej w Warszawie. Organizatorzy przekonują, że nauka to nie tylko badania, eksperymenty, publikacje czy wykłady, ale także rozmowa, dialog i debata są formami uprawiania nauki. Spotkanie 11 marca będzie zatytułowane "Czy można być wolnym i odpowiedzialnym w świecie sztucznej inteligencji". Rozmowa z ks. prof. Krzysztofem Pawliną, rektorem Akademii Katolickiej w Warszawie.
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadzi: Katarzyna Jankowska
Gość: prof. Jolanta Załęczny (autorka książki "Biografie godne pamięci")
Data emisji: 10.03.2021 r.
Godzina emisji: 19.30
ag