Dr Jacek Friedrich: Gdynia była priorytetem dla państwa
Dariusz Małszycki z Muzeum Miasta Gdyni podkreśla, że budowa Gdyni wzmocniła państwo polskie i przyczyniła się do jego rozwoju. W latach trzydziestych gdyński port zaczął stanowić konkurencję dla innych portów leżących nad Bałtykiem i Morzem Północnym. Duże zaplecze i korzystne warunki inwestowania przyniosły sukcesy na światowym rynku. Gdyński port w ramach konkurencji odebrał Hamburgowi przeładunek skór i owoców południowych, a Bremie przeładunek bawełny. Idea rozwoju gospodarki morskiej łączyła Polaków z różnych zaborów.
23:54 2021_06_02 19_30_33_PR1_eureka.mp3 Port w Gdyni - okno na świat międzywojennej Polski (Eureka/Jedynka)
Eugeniusz Kwiatkowski przez całe życie chciał zmieniać Polskę
Początki portu i miasta
Inicjatorami budowy portu byli wojskowi, gdyż największy port na Pomorzu, czyli Gdańsk stał się Wolnym Miastem. Polska flota stacjonowała w Pucku, ale to był za mały port nawet jak na nieliczną w 1920 polską marynarkę. Dlatego poszukiwano miejsca na budowę nowego portu i w ten sposób spośród różnych lokalizacji, jakie rozważano, wytypowano Gdynię. Port handlowy miał być budowany w drugim etapie.
29 maja 1921 roku odbyła się uroczystość poświęcenia trwających już prac budowlanych. Przybyły na nią najważniejsze osoby w państwie - prezydent Stanisław Wojciechowski i premier Władysław Sikorski. Prace prowadziła polska firma inżynieryjna z Poznania, a roboty nadzorował inż. Tadeusz Wenda, główny projektant. Początkowo prace ograniczały się do robót ziemnych, wzniesienia tymczasowej przystani dla okrętów MW i schroniska dla rybaków. 13 sierpnia 1923 roku zacumował w Gdyni SS „Kentucky”, pierwszy statek pod obcą banderą.
Gdynia najważniejszym portem na Bałtyku
W lipcu 1924 roku podpisano umowę z polsko-francuskim konsorcjum na rozbudowę portu. Basen wewnętrzny, awanport i falochron wybudowano za kredyty, a dalsze prace finansował już polski rząd. Formalnie budowę zakończono w 1933 roku. W tym czasie port w Gdyni stał się najważniejszy na Bałtyku, a w przeładowanym tonażu prześcignął port w Gdańsku. Na początku 70-80 proc. przeładunku stanowił śląski węgiel. Później, wraz z rozwojem gospodarczym ten udział malał.
Z czasem powstał drugi basen wewnętrzny, który dostał imię Eugeniusza Kwiatkowskiego, a służył do przeładunku bawełny. Wybudowano nowoczesną chłodnię, która była wykorzystywana przy eksporcie mięsa. Powstała łuszczarnia ryżu, który częściowo był reeksportowany. Stanęła olejarnia. W 2. połowie lat 30. wybudowano elewator zbożowy i ten budynek stoi do czasów obecnych.
W 1933 roku wzniesiono Dworzec Morski, który służył odprawianiu emigrantów płynących w większości do Ameryki Południowej. Obecnie w tym budynku mieści się Muzeum Emigracji. Dworzec Morski był też wykorzystywany przez żeglugę pasażerską do Stanów Zjednoczonych.
W czasie II wojny światowej Gdynia, przemianowana na Gotenhafen była wykorzystywana przez przemysł zbrojeniowy, a port przez Kriegsmarine. Dlatego stała się celem alianckich nalotów, w wyniku których uległa znacznemu zniszczeniu.
Czytaj także:
Poza tym w audycji:
Średniowieczne praktyki chrześcijańskie różniły się od tych, które uznawano w pierwszych wiekach starożytnego Kościoła. Uroczystość Bożego Ciała ustanowił papież Urban IV, po raz pierwszy obchodzono je w Liège w roku 1246 z inicjatywy biskupa Roberta z Thourotte. W Polsce święto zostało wprowadzone przez biskupa Nankera na synodzie w Krakowie w 1320 roku. W procesji uczestniczyli król i dostojnicy państwowi, w czasach rozbiorów udział w procesjach był manifestacją przynależności narodowej, zaś po II wojnie światowej władze wielokrotnie wydawały zakaz urządzania procesji. Gościem "Eureki" był ks. prof. Józef Naumowicz.
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadziła: Katarzyna Jankowska
Goście: Dariusz Małszycki (Muzeum Miasta Gdyni), ks. prof. Józef Naumowicz
Data emisji: 2.06.2021 r.
Godzina emisji: 19.30
ag