Kulturalne wakacje pod Tatrami

W Kiermaszu czekało nas tym razem spotkanie z dwoma zespołami góralskimi: Kapelą Zespołu Jedla z Chochołowa w składzie : Stanisław Galica-Kasecka, Krzysztof Czech, Paweł Trebunia-Tutka, Robert Czech. Grupa jest z Podhala, prym, dwa sekundy i basy, a muzycy grają od urodzenia. Góralska muzyka towarzyszy im na co dzień. Graja muzykę tradycyjną - opowiadali w audycji, dodając do tego sporo góralskiego humoru.

Spotkaliśmy się też z Muzyką Studenckiego Zespołu Góralskiego Skalni. Zespół góralski Skalni z Krakowa to swego rodzaju fenomen. Powstał w 1953 roku na ówczesnej Akademii Rolniczej. Przez wszystkie te lata zrzeszał studentów z Podhala, którzy w czasie studiów w Krakowie decydowali się poświęcać swój wolny czas na kultywowanie tradycji góralskiej. W środę kilka pokoleń zespołu zaprezentowało się na festiwalowej scenie w Zakopanem.

O sztuce zakopiańskiego malarstwa na szkle opowiedziała natomiast wielokrotnie nagradzana artystka Marta Walczak-Stasiowska. 

Marta Walczak-Stasiowska (ur. 1959 r.) jest rdzenną góralką, znaną i utalentowaną malarką na szkle, córką znanego, nieżyjącego już malarza Zdzisława Walczaka. Pierwszy kontakt z malarstwem miał już w wieku siedmiu lat, kiedy to razem z ojcem uczęszczała na kurs organizowany przez Związek Podhalan, a prowadzony przez Jana Jachimiaka absolwenta Szkoły Kenara, który wprowadzał do swych obrazów elementy sztuki współczesnej, jednak taka estetyka nie odpowiadała malarce.

Tematyka prac Marty Walczak-Stasiowskiej jest niemal wyłącznie religijna a ulubionym tematem są Madonny, znajdujemy w nich Matkę Boską Bolesną, Zielną a także Ostrobramską czy „Cygańską”. Na jej obrazach są również postacie tradycyjnych świętych, scenki rodzajowe, barwne postacie zbójników, pasterek czy muzykantów. Częstym tematem są aniołowie.

Jej obrazy na szkle mają formę tradycyjną, malowane często na czarnym, granatowym tle są przejrzyste, z dopiętą, dopracowaną kreską, tradycyjnymi motywami i czytelną, jednoznaczną kolorystyką, wśród której dominuje czerwień. Są uznawane za „najbardziej góralskie” z pośród malowanych na Podhalu. W ornamentyce nie ogranicza się do dawnych dużych kwiatów tulipana lub róży, gwiazdy czy kuli, w obrazach znajdziemy także wzory z haftów artystki, bo bliski jej sercu jest również haft który wykonuje od piętnastego roku życia. Uczyła się go podpatrując sąsiadki, wybitne artystki Zofię Obrochtową, Marię Pachową czy Stanisławę Cukrową.

Godne podkreślenia jest przywiązanie Marty Walczak-Stasiowskiej do tradycyjnego, ręcznego wykonywania haftu. Haftuje pełnym haftem, kolorowym a jej ulubionym motywem jest ujmowana w różny sposób lilia złotogłów. Swoje prace prezentowała na 26 wystawach indywidualnych, wzięła też udział w ponad 90 wystawach zbiorowych.

Obrazy artystki znane są także za granicą: w Anglii, Austrii, Bułgarii, Francji, Holandii, Niemczech, RPA, USA, w Szwecji, na Węgrzech i we Włoszech. W Polsce można je obejrzeć w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, w muzeum w Krakowie, Toruniu, Lublinie, Zakopanem. Jest laureatką wielu prestiżowych nagród i wyróżnień a zwieńczeniem jej zasług w dziedzinie twórczości artystycznej jest otrzymana w 2018 r. Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Przypomnieliśmy także o trwających, choć kończących się w Bukowinie Tatrzańskiej 58. Sabałowych Bajaniach.

***