Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
PR dla Zagranicy
Ewa Plisiecka 05.08.2021

Mija 77 lat od rzezi mieszkańców warszawskiej Woli

Od 5 do 7 sierpnia 1944 roku, w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego, Niemcy wymordowali tam od 30 do 65 tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana.

Eksterminację przeprowadziły oddziały SS, Wehrmachtu i niemieckiej policji, realizując w ten sposób rozkaz Adolfa Hitlera, nakazujący zburzenie stolicy Polski i wymordowanie wszystkich ludzi. Mieszkańców Woli mordowano w mieszkaniach, w piwnicach, na podwórzach kamienic i na ulicach, zabijano w masowych egzekucjach.

Ludzi wykorzystywano też jako żywe tarcze, pędząc ich przed niemieckimi czołgami. Zabijano rannych w szpitalach i dopuszczano się gwałtów. Polaków zmuszano także do rozbiórki barykad w ogniu walki. Jednego tylko dnia, w "czarną sobotę" 5 sierpnia, na Woli zginęło ponad 20 tysięcy jej mieszkańców.

Rzeź Woli bywa uznawana za największą jednostkową masakrę ludności cywilnej dokonaną w Europie w czasie II wojny światowej, a zarazem największą w historii jednostkową zbrodnię popełnioną na narodzie polskim. Łącznie straty wśród ludności cywilnej podczas Powstania Warszawskiego wyniosły od 130 do 200 tysięcy osób.

Działaniami eksterminacyjnymi na Woli dowodził SS-Gruppenführer Heinz Reinefarth. Oprócz formacji niemieckich pod swoimi rozkazami miał także kolaboracyjne oddziały RONA - Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Ludowej, pułku Kozaków Jakuba Bondarenki, a także brygady karnej, złożonej z przestępców i żołnierzy po wyrokach. Oddziały te wykazały się szczególnym okrucieństwem. W dniu rozpoczęcia rzezi Woli, 5 sierpnia, do Warszawy przyjechał SS-Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zelewski, który przejął dowodzenie nad siłami wyznaczonymi do stłumienia powstania.

Po zakończeniu wojny nikt ze sprawców rzezi na Woli nie poniósł odpowiedzialności za popełnione czyny. Dowodzący akcją Heinz Reinefarth został między innymi burmistrzem miasta Westerland oraz posłem do Landtagu. Zmarł w 1979 roku. Erich von dem Bach-Zelewski był odpowiedzialny za zbrodnie wojenne na ludności cywilnej Woli i Ochoty. Po wojnie, w zamian za zeznania przeciwko swoim przełożonym, władze amerykańskie odmówiły jego ekstradycji do Polski lub ZSRR. Zmarł w 1972 roku.

IAR/ep