W marcu i sierpniu 1942 roku przez Uzbekistan i Turkmenistan z sowieckich łagrów do Iranu przedostało się ponad 115 tysięcy osób, w tym około 78 tysięcy żołnierzy. To było prawie 10 procent Polaków wywiezionych po 17 września 1939 roku z Kresów Wschodnich w głąb Związku Sowieckiego. W mieście Yangiyo‘l niedaleko Taszkentu, w pierwszej połowie 1942 roku, stacjonowały sztab i większość jednostek armii generała Władysława Andersa, które następnie przetransportowano do Iranu. Prezes IPN Karol Nawrocki mówił po podpisaniu memorandum o współpracy, że dostęp do uzbeckich archiwów jest niezwykle ważny dla poznania pełnej historii armii generała Andersa.
Dyrektor Agencji "Uzarchiv" Yusupov Ulugbek podkreślił, że na mocy podpisanej umowy IPN będzie mógł zbadać tysiące różnorakich dokumentów związanych z losami Polaków w Uzbekistanie. Obecnie w opracowaniu jest elektroniczny system dostępu do dokumentów takich jak: legitymacje, paszporty, i dane dotyczące ludności cywilnej. Te dokumenty znajdą się na specjalnie stworzonej przez Agencję "Uzarchiv" stronie internetowej.
Dzięki nim nasza wiedza o losach Polaków w Uzbekistanie będzie pełniejsza – podkreśla rzecznik prasowy IPN Rafał Leśkiewicz. Dodaje tekże, że być może dzięki dokumentom z Narodowego Archiwum Uzbekistanu uda się odnaleźć także miejsca spoczynku tych, którzy nie przetrwali trudów wyjścia z sowieckich łagrów.
W południe w Muzeum Pamięci Ofiar Represji w stolicy Uzbekistanu otwarto także wystawę przygotowaną przez IPN "Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności". Ekspozycja składa się z kilkudziesięciu plansz, na których znajdują się zdjęcia żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, a także towarzyszących im cywilów. Teksty opisujące epopeję wyjścia z sowieckich łagrów są w języku uzbeckim i angielskim.
IAR/ep