To był jeden z najważniejszych momentów w historii polskiej kultury XX wieku: w 1925 roku w Paryżu, podczas Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa, Polska, odrodzona po latach zaborów, zaprezentowała światu swoją nowoczesność.
Pawilon zaprojektowany przez Józefa Czajkowskiego, zainspirowany został zarówno duchem modernizmu, jak i rodzimym rzemiosłem ludowym. Stał się manifestem artystycznej tożsamości i symbolem ambicji II Rzeczypospolitej.
>>> Posłuchaj audycji "Kwadrans bez muzyki"
Ekspozycja, która niosła przesłanie
Polska ekspozycja odniosła spektakularny sukces, a paryski pawilon nazwano jednym z najbardziej spójnych i oryginalnych przykładów narodowej architektury nowoczesnej. W jego wnętrzach spotkały się tradycja i przyszłość, rękodzieło i geometryczna forma, naturalne drewno i światło. Dla ówczesnej Europy był to znak: Polska nie tylko wróciła na mapę, ale potrafi mówić własnym, nowoczesnym językiem sztuki.
Cyfrowe odrodzenie Pawilonu Polskiego
Po stu latach ten wyjątkowy fragment historii można odwiedzić ponownie – tym razem w przestrzeni wirtualnej. Projekt "Pawilon Polski 1925 VR", przygotowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. To cyfrowa rekonstrukcja pawilonu i jego wnętrz, które odtworzono z niezwykłą precyzją. Wszystko to było możliwe dzięki wykorzystaniu archiwalnych planów, fotografii i opisów. Dzięki technologii VR zwiedzający mogą "wejść" do pawilonu, obejrzeć prace polskich artystów i projektantów, a także poczuć atmosferę paryskiej wystawy sprzed stulecia.
Muzyczne echo 1925 roku
Podczas wernisażu zabrzmiała także muzyka, która przed stu laty towarzyszyła polskim artystom w Paryżu. Oprawę wydarzenia przygotowała kapela Krzysztofa Trebuni-Tutki, prawnuka Stanisława Budza-Lepsioka "Mroza", który wraz z zespołem występował na paryskiej wystawie. Wspólcześni artyści wykonali program inspirowany ówczesnym repertuarem, łącząc tradycję muzyki podhalańskiej z nowoczesnym brzmieniem.
O szczegółach w Dwójce opowiedzieli: Marlena Happach (dyrektorka NID), Karolina Polkowska (Cuda Widy), Tobiasz Bułynko (NID), Krzysztof Trebunia-Tutka.
***
Tytuł audycji: Kwadrans bez muzyki
Prowadzenie: Aldona Łaniewska-Wołłk
Data emisji: 12.12.2025
Godz. emisji: 11.00
