Stanisław Hejmowski - adwokat poznańskiego Czerwca '56. "Nadawał ton rozprawom"

Mecenas Stanisław Hejmowski to prawdziwa legenda adwokatury w Polsce. To on nadawał główny ton obronie w procesach po strajkach w czerwcu 1956 roku w Poznaniu. Przez swoją niezłomność stał się wrogiem komunistycznych władz. Jego postać przybliżali w Dwójce dr Piotr Grzelczak, dr Marcin Jurek i dr Rafał Kościański.

W tzw. procesie trzech po wydarzeniach czerwcowych w Poznaniu Józef Foltynowicz (obrońcy: Gerard Kujanek i Władysław Rust), Kazimierz Żurek (obrońcy: Tadeusz Luboński i Adam Barszczewski) i Jerzy Sroka (obrońcy: Stefan Jauksz i dr Stanisław Hejmowski) zostali oskarżeni m.in. o zamordowanie funkcjonariusza UB

Foto: Wojciech Kondracki/PAP

Stanisław Hejmowski zyskał sławę tuż po wojnie i to wbrew sobie. Od 21 czerwca do 7 lipca 1946 roku toczył się w Poznaniu przed Najwyższym Trybunałem Narodowym proces Arthura Greisera, namiestnika Kraju Warty. Wraz z innym adwokatem, Janem Kręglewskim, wystąpili w roli "adwokatów diabła". Niewiele brakowało, by Greiser ostatecznie nie został skazany na śmierć. Wyrok skazujący na najwyższy wymiar kary zapadł bowiem przewagą zaledwie jednego głosu.

Posłuchaj

42:06 _PR2 (mp3) 2024_10_24-13-07-51.mp3 Dr Piotr Grzelczak, dr Marcin Jurek i dr Rafał Kościański o Czerwcu 1956 i Stanisławie Hejmowskim (Zaułki historii/Dwójka)

Przyczyny strajków w czerwcu 1956 roku

Dr Rafał Kościański przypomniał, że przyczynami strajków w czerwcu 1956 roku były przede wszystkim ciągłe braki i brak działań ws. niesprawiedliwych płac. - Bezpośrednią przyczyną wyjścia na ulice głównie robotników Poznania była sytuacja ekonomiczna. Okazało się, że przez realizację kolejnego planu sześcioletniego Poznań został pominięty w kwestiach inwestycyjnych - przypomniał.

Czytaj także:

• Radomski Czerwiec '76. Prezydent Duda: robotnicy dali przykład odwagi w obliczu represji
• Czerwiec 1956 w Poznaniu. Historia Romka Strzałkowskiego [POSŁUCHAJ REPORTAŻU]

- Dochodzi do tego sytuacja, że ludzie mieli problemy dotyczące spraw o charakterze banalnym. Brakowało np. środków bezpieczeństwa i higieny pracy. Do tego robotnicy zdali sobie sprawę, że przez kilka lat źle obliczano ich wynagrodzenia. Ci, którzy pracowali najlepiej, mieli najgorsze wynagrodzenie. Poczuli się ignorowani i oszukiwani - zaznaczył.

Procesy pokazowe

Dr Piotr Grzelczak podkreślił, że od początku procesy miały spełniać pewne założenia władz. - Oskarżyciele starali się, żeby procesom nadać charakter grupowy. Miało to pokazać, że Czerwiec '56 miał zorganizowany charakter i protestujący poszli na podszept wroga - zdradził.

- Tych procesów miało być więcej, ale do skutku doszły trzy: proces trzech, proces dziewięciu i proces dziesięciu. Tak naprawdę wielka polityczna zmiana w październiku 1956 roku sprawiła, że nie doszło do kolejnych procesów. Mecenas Hejmowski bronił Jerzego Srokę w procesie trzech i Romana Bulczyńskiego w procesie dziesięciu - powiedział.

Lider obrony - Stanisław Hejmowski

Dr Grzelczak zwrócił uwagę na wyjątkową pozycję Hejmowskiego, która sprawiła, że stał się wrogiem komunistycznych władz. - Hejmowski był głównym rozgrywającym i ubecja doskonale o tym wiedziała. Był podsłuchiwany i obserwowany. Był liderem, bo nawet jeżeli bronił tylko jednego człowieka w procesie, to nadawał ton rozprawom - stwierdził.

- Przeanalizowałem akta wszystkich procesów i widać w nich Hejmowskiego w roli przywódczej. Spotykał się z innymi adwokatami i omawiał strategię. W czasie samego procesu pomysły pochodziły głównie Hajmowskiego i widać było jego zdolności oratorskie. Właśnie one sprawiły, że był traktowany przez UB i partię jako wróg. Zgrabnie odbijał piłeczkę oskarżenia i sędziów, którzy również byli po tamtej stronie - dodał.

***

Tytuł audycji: Zaułki historii

Prowadził: Wacław Holewiński

Goście: dr Piotr Grzelczak, dr Marcin Jurek i dr Rafał Kościański

Data emisji: 24.10.2024

Godz. emisji: 13.05

dz/pg/am/wmkor