Kobieta niezwykła. HIstoria Major Wandy Gertz

Major Wanda Gertz urodziła się 13 kwietnia 1896 roku. Ojciec był uczestnikiem Powstania styczniowego i w tej tradycji została wychowana. Jako jedna z kilku kobiet służyła (pod męskim przebraniem) w Legionach. Początkowo w artylerii, potem w piechocie. Uczestniczyła w bitwie nad rzeką Stochów. Po odzyskaniu niepodległości znalazła się w żandarmerii wojskowej. W wojnie 20 roku broniła Wilna.

Zdjęcie wykonane podczas powstania warszawskiego. Forografie obrazujące powstańczą rzeczywistość można oglądać na stronie fototeki Muzeum Powstania Warszawskiego.

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Major Wanda Gertz została uhonorowana orderem Virtuti Militari. Po zamachu majowym została sekretarką Józefa Piłsudskiego. Pracowała też w Głównym Inspektoracie Sił Zbrojnych i w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze.

W kampanii wrześniowej wzięła udział w obronie Warszawy. W konspiracji była od listopada 1939 roku. Gertz wykonała dwa wyroki śmierci na konfidentach Gestapo. W Powstaniu Warszawskim walczyła w Zgrupowaniu Radosław na Woli, Starym Mieście, w Śródmieściu.

Po wojnie trafia do Londynu do Sztabu Głównego Polskich Sil Zbrojnych na Zachodzie.

Nie wróciła do kraju Zmarła 10 listopada 1958 roku. Jej prochy zostały sprowadzone do Polski rok później, została pochowane na wojskowych Powązkach.

***

Tytuł audycji: Zaułki historii 

Prowadzenie: Wacław Holewiński

Gość: dr Anna Nowakowska-Wierzchoś

Data emisji: 16.09.2025

Godz. emisji: 15.00