Kobieta niezwykła. Historia Major Wandy Gertz

Major Wanda Gertz urodziła się 13 kwietnia 1896 roku. Ojciec był uczestnikiem powstania styczniowego i w tej tradycji została wychowana. Jako jedna z kilku kobiet służyła (pod męskim przebraniem) w Legionach. Początkowo w artylerii, potem w piechocie. Uczestniczyła w bitwie nad rzeką Stochów. Po odzyskaniu niepodległości znalazła się w żandarmerii wojskowej. W wojnie 1920 roku broniła Wilna.

Zdjęcie wykonane podczas powstania warszawskiego. Forografie obrazujące powstańczą rzeczywistość można oglądać na stronie fototeki Muzeum Powstania Warszawskiego.

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Major Wanda Gertz została uhonorowana orderem Virtuti Militari. Po zamachu majowym została sekretarką Józefa Piłsudskiego. Pracowała też w Głównym Inspektoracie Sił Zbrojnych i w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze.

>>> Wejdź na podcasty.polskieradio.pl i posłuchaj audycji

W kampanii wrześniowej wzięła udział w obronie Warszawy. W konspiracji była od listopada 1939 roku. Gertz wykonała dwa wyroki śmierci na konfidentach Gestapo. W powstaniu warszawskim walczyła w Zgrupowaniu Radosław na Woli, Starym Mieście, w Śródmieściu. Po wojnie trafia do Londynu do Sztabu Głównego Polskich Sil Zbrojnych na Zachodzie.

Nie wróciła do kraju. Zmarła 10 listopada 1958 roku. Jej prochy zostały sprowadzone do Polski rok później i spoczęły na wojskowych Powązkach.

***

Tytuł audycji: Zaułki historii 

Prowadzenie: Wacław Holewiński

Data emisji: 7.10.2025

Godz. emisji: 15.00