Warszawa, 17 stycznia 1945

Niezależnie od tego, czy datę tę traktować jako wyzwolenie, czy jako początek nowej okupacji, moment ten był dla miasta bardzo istotny. 80% miasta było w gruzach, ale zaczęło ono się błyskawicznie odradzać.

- Warszawa lewobrzeżna była miastem, które właściwie nie istniało – mówi prof. Rafał Habielski. – Wbrew temu, co się mówi, sporo zabudowań ocalało, zostało rozebranych w okresie powojennym, ale tkanka miasta została zniszczona. Jeszcze w trakcie Powstania Niemcy wypędzili ludność, a proces opróżniania miasta dokończono do końca 1944 roku. Tkanka miejska i społeczna istnieje na brzegu praskim, ale na lewym brzegu nie ma nic. 19 stycznia odbyła się defilada zwycięstwa wśród widm.

Od razu po wojnie władze komunistyczne zaczynają kształtować, jak nazywa to prof. Habielski, "mit założycielski Polski Ludowej". Dotyczy to wymiaru politycznego (zdobycie władzy przez komunistów), i terytorialnego (Warszawa jako stolica musi zająć w micie ważne miejsce obok dojścia nad Bałtyk i przesunięcia granic na Odrę i Nysę).

Warszawa zaczęła wracać do życia: drobna przedsiębiorczość – mała gastronomia, sklepy – rozwijała się z dnia na dzień. Wciąż jednak trwała wojna, poruszanie się było utrudnione, dlatego większość ludności powróciła do Warszawy dopiero w lecie 1945 roku.

- Po wojnie zabrakło wizji architektonicznej – twierdzi prof. Zbigniew Wawer. – Budowano, jak chciano, stawiano domy w imię zapewnienia mieszkań dla klasy robotniczej.

- 17 stycznia to data ważna, progowa. Jeśli uznajemy, że przeszłość jest wartością, to wypada o tym pamiętać. To jest element składający się na historię Polski, na historię miasta – podsumowuje prof. Habielski.

Audycję przygotował Tomasz Obertyn.