Eksperymenty w literackim laboratorium przyszłości

Ostatnia aktualizacja: 20.11.2013 10:00
- Jednym z deficytów nie tylko polskiej, lecz także światowej kultury jest deficyt wymyślania przyszłości. Wiemy, czego nie chcemy, ale nie mamy pomysłu na jakąkolwiek alternatywę - mówił w Dwójce prof. Przemysław Czapliński.
Audio
  • Prof. Przemysław Czapliński opowiada o literaturze jako laboratorium przyszłości (Notatnik Dwójki)
Eksperymenty w literackim laboratorium przyszłości
Foto: El Bibliomata / flickr / cc

Prof. Przemysław Czapliński opowiadał o planowanym w letnim semestrze akademickim seminarium "Literatura jako laboratorium przyszłości" na Uniwersytecie Warszawskim - Pomysł na seminarium wywodzi się z co najmniej dwóch źródeł - opowiadał literaturoznawca. - Po pierwsze: wydaje mi się, że wraca, choć w zmienionej nieco postaci, traktowanie literatury jako pewnego rodzaju wytwórni. Gdybym chciał cieniować jakoś to tytułowe określenie, użyłbym pewnie słów "manufaktura" lub "wytwórnia", ale "laboratorium" budzi nieco żywsze skojarzenia - dodał.

- W tym laboratorium literatura bierze rzeczywistość i coś z nią robi, jakoś ją przetwarza, czy to w kwestii języka, czy stereotypów społecznych lub dominujących dyskursów, które władają naszą świadomością - mówił prof. Przemysław Czapliński. - Najważniejszy jest proces przeróbki. Ta robota jest po trosze laboratoryjna, ma więc procedury mniej więcej znane, ale jest w niej również coś nieobliczalnego. Dla mnie jest to chyba najważniejsze w owej metaforze laboratorium. Ta praca ma w sobie coś z eksperymentu - powiedział.

Drugim źródłem stała się obserwacja, że jednym z deficytów nie tylko polskiej, ale w ogóle euroamerykańskiej kultury jest deficyt wymyślania przyszłości. - Zwróćmy uwagę, że w połowie lat 80. znaczna większość Polaków wiedziała, czego nie chce - zauważył literaturoznawca. - Uznaliśmy, że samoczynne zlikwidowanie i zniesienie tego, czego nie chcemy, wytworzy to, czego chcemy. Okazało się jednak, że tak nie jest. Każdą rzeczywistość społeczną, polityczną, międzyludzką trzeba ustawicznie wymyślać, trzeba ją pielęgnować, trzeba nad nią pracować, cały czas o niej pamiętać. W przeciwnym wypadku życie społeczne i historia wpadną w pewnego rodzaju poślizg. To jest właśnie to, z czym mamy do czynienia od około 20 lat. Wszyscy widzimy, jak głębokie kryzysy potrafi wytwarzać zarówno demokracja, jak i kapitalizm, ale niewielu ludzi ma pomysł na to, jak mogłaby wyglądać alternatywa - dodał.

Audycję prowadziła Katarzyna Hagmajer-Kwiatek.

mc

Zobacz więcej na temat: literatura NAUKA
Czytaj także

Festiwal Conrada, czyli jak literatura utrudnia nam życie

Ostatnia aktualizacja: 23.10.2013 15:30
- Można zauważyć pewien paradoks: im bardziej dzieła sztuki utrudniają nam życie, tym bardziej są doskonałe - mówił w Dwójce prof. Michał Paweł Markowski, dyrektor artystyczny Festiwalu Conrada, który trwa w Krakowie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Przeminęło z wiatrem" nie przemija

Ostatnia aktualizacja: 18.11.2013 12:00
- Dla Południa pamięć o wojnie secesyjnej była żywa przez pokolenia. Północ zaś czuła sympatię dla pokonanych południowców - mówił w Dwójce prof. Zbigniew Lewicki, wyjaśniając sukces książki i filmu "Przeminęło z wiatrem".
rozwiń zwiń