90 lat temu, 31 października 1930 roku urodził się Zdzisław Najder. Opozycjonista w czasach PRL, historyk literatury i znawca twórczości Josepha Conrada. W latach 1982-1987 był dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
W opozycji
Z komunistyczną władzą Najder zderzył się już podczas studiów. Jako Bogusław Grodzicki pisał w "Tygodniku Powszechnym". W 1952 roku za tę działalność nie został dopuszczony do magisterium i wyrzucono go ze studiów. Dopiero dwa lata później udało mu się dokończyć studia.
Na przełomie 1975 i 1976 roku Zdzisław Najder założył Polskie Porozumienie Niepodległościowe. – Myśmy sobie powiedzieli, że chcemy wyobrazić sobie Polskę niepodległą – tłumaczył działacz opozycyjny w audycji Pawła Wojewódki. – W PRL żyliśmy, nie emigrowaliśmy, tolerowaliśmy, ale PRL nas mało interesował.
W Radiu Wolna Europa
Stanowisko dyrektora polskiej sekcji Radia Wolna Europa zaproponował mu Jan Nowak-Jeziorański.
– Zastanawiałem się nad tą propozycją przez trzy lata, bo nie chciałem emigrować z Polski, a zostanie dyrektorem oznaczało odcięcie od kraju nie wiadomo na jak długo, może na całe życie – przyznał Zdzisław Najder w rozmowie z Krzysztofem Grzesiowskim.
10:20 Zdzisław Najder_Rozmowa Dnia.mp3 – Dyrektor radia był z definicji szpiegiem. Miałem być odstrzelony dla przykładu – mówi Zdzisław Najder, aud. Krzysztofa Grzesiowskiego "Rozmowa dnia". (PR, 12.01.2011)
W momencie wprowadzenia w Polsce stanu wojennego przebywał w Oksfordzie. Tam dowiedział się, że jest poszukiwany. – Postanowiłem ostatecznie przyjąć propozycję, żeby zostać dyrektorem sekcji polskiej RWE, będąc przekonany, że Tadeusz Mazowiecki został zastrzelony, dlatego, że taka wiadomość poszła w świat – wspominał Najder w rozmowie z Tomaszem Sakiewiczem w 2007 roku.
Zdzisław Najder funkcję dyrektora polskiej sekcji RWE pełnił od 1982 do 1987 roku. Jak funkcjonowało Radio Wolna Europa w latach przemian w Polsce?
16:13 Zdzisław Najder o RWE.mp3 Zdzisław Najder o rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa w 55. rocznicę jej powstania, aud. Tomasza Sakiewicza "Gość Sygnałów Dnia". (PR, 4.05.2007)
Rzekoma kolaboracja z wywiadem amerykańskim była zarzutem, który pozwolił władzy PRL 28 maja 1983 roku zaocznie skazać Zdzisława Najdera na karę śmierci.
– Ja jestem jedynym człowiekiem, który podczas pracy w Radiu Wolna Europa został skazany na śmierć – mówił Zdzisław Najder w audycji Krzysztofa Grzesiowskiego w 2011 roku. – Dyrektor radia był z definicji szpiegiem. Miałem być odstrzelony dla przykładu.
Po upadku komunizmu Zdzisław Najder powrócił do Polski. Wyrok śmierci wydany na niego przez władze PRL uchylono w 1989. Był doradcą Lecha Wałęsy i Jana Olszewskiego. W latach 1990-1991 był przewodniczącym KO przy Przewodniczącym "Solidarności" Lechu Wałęsie.
Posłuchaj, jak Zdzisław Najder wspomina czasy wielkich przemian w Polsce, swoją działalność opozycyjną i pracę w Radiu Wolna Europa.
mb
