Francesco Maria Veracini, urodzony w 1690 roku w rodzinie florenckiego aptekarza i przedsiębiorcy pogrzebowego, był znany przede wszystkim jako znakomity skrzypek. Już jako 22-latek doszedł podobno do takiej perfekcji, że zawstydził nawet ówczesną sławę i wirtuoza tego instrumentu Giuseppe Tartiniego. Gdyby Veracini przyjął jedną z oferowanych mu dworskich posad, mógłby wieść spokojne i dostatnie życie. Jednak natura obdarzyła go nie tylko ogromnym talentem, ale i niełatwym charakterem. Już w młodości przylgnęło do niego miano capo pazzo, czyli szalona głowa.
Na porządku dziennym były awantury ze współpracownikami (jedna z nich zakończyła się tragicznie – w niewyjaśnionych okolicznościach Veracini wypadł z okna, wskutek czego kulał do końca życia), zmiany stanowisk i wynikające z nich częste podróże, które dwukrotnie zaprowadziły go do Londynu. To właśnie tu, w King's Theatre, w 1735 roku została wystawiona jego pierwsza opera – Adriano in Siria. Obecny na premierze król raczył zwrócić uwagę, że dzieło jest nieco przydługie, kompozytor poczynił w nim więc pewne skróty.
W tej wersji przedstawienie zagrano ze sporym powodzeniem jeszcze dziewięć razy. Niestety, Veracini miał pecha – trafił na ten niesprzyjający moment, kiedy londyńska publiczność powoli traciła już zainteresowanie włoską operą. Wyczuwając nadciągającą zmianę gustów, kompozytor już wkrótce miał porzucić włoską operę na rzecz angielskich oratoriów. Veracini wybrał inną drogę: po kilku latach wrócił do Florencji (ta podróż na kontynent wzbogaciła zresztą jego barwny życiorys o jeszcze jedną przygodę: katastrofę morską na kanale La Manche). Tu pracował jako maestro dwóch kościelnych kapel, skupiając się na pisaniu muzyki sakralnej. Zmarł w rodzinnym mieście w 1768 roku.
Pisząc Adriano in Siria, Veracini posłużył się popularnym w XVIII wieku librettem Pietra Metastasia, w którym miłość i zazdrość wprawiają w ruch machinę politycznych intryg. Oto Osroa, pokonany władca królestwa Partów (kraina historyczna starożytnego Iranu), wraz z księciem Farnaspe knuje zemstę przeciwko zwycięskiemu cesarzowi Hadrianowi (w tytule dzieła jego imię pojawia się w wersji włoskiej). Rzymianin planuje przypieczętować ten podbój ślubem z królewską córką Emireną, związaną gorącym uczuciem z Farnaspe. Sprawę komplikuje fakt, że na wieść o militarnym tryumfie Hadriana do Antiochii przybywa jego narzeczona Sabina, a w końcu na scenę wkracza także zakochana w cesarzu Idalma. Jak to w barokowych operach bywa, wszystko kończy się szczęśliwie – Osroa odzyskuje tron, Emirena poślubia Farnaspe, intrygi Idalmy zostają zdemaskowane, Hadrian wraca do Sabiny i zyskuje sławę wspaniałomyślnego i łaskawego władcy.
Rękopis debiutanckiej opery Veraciniego zachował się w Henry Watson Library w Manchesterze. Opracował go niemiecki muzykolog Holger Schmitt-Hallenberg wraz z Fabiem Biondim, który skomponował niezachowane recytatywy. Skrzypek, dyrygent i badacz muzyki barokowej, założyciel i lider znakomitego zespołu muzyki dawnej Europa Galante nie po raz pierwszy podjął wyzwanie rekonstrukcji niekompletnego barokowego arcydzieła – przypomnijmy opery Vivaldiego Bajazet, Herkules nad Termodontem i L'oracolo in Messenia, które przywrócił współczesnym odbiorcom, a które mogliśmy usłyszeć także w Krakowie. Ich powodzenie jest dla dzieła Veraciniego obietnicą sukcesu, tym bardziej, że Biondi jak zwykle skompletował gwiazdorską obsadę, w której błyszczą: Sonia Prina w roli tytułowej, Ann Hallenberg (Farnaspe), Roberta Invernizzi (Emirena), Romina Basso (Sabina), Lucia Cirillo (Idalma) oraz Ugo Guagliardo (Osroe).
pp
