Rosyjska polityka zagraniczna w książce "Od cara do «cara»"

Ostatnia aktualizacja: 04.10.2023 22:00
Zdarza się, że książki historyczne z czasem przybierają na aktualności. Dokładnie taki jest przypadek wydanej 6 lat temu publikacji "Od cara do «cara». Studium rosyjskiej polityki historycznej", która zwyciężyła w tegorocznym VII Konkursie o Nagrodę im. Janusza Kurtyki.
Kreml w Moskwie - dawna siedziba władców Rosji
Kreml w Moskwie - dawna siedziba władców RosjiFoto: Shutterstock/Baturina Yuliya

Rosja wg prof. Wojciecha Materskiego

O tym, w jakim stopniu rosyjska polityka historyczna podlega zmianom, na czym polega misja cywilizacyjna Rosji w mniemaniu jej obywateli oraz o roli intelektualistów i cerkwi w kształtowaniu świadomości historycznej Rosjan rozmawialiśmy w audycji z autorem książki – prof. Wojciechem Materskim, historykiem i politologiem z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.

Od cara do "cara". Studium rosyjskiej polityki historycznej

Rosyjska polityka historyczna, która jest przedmiotem niniejszej publikacji "Od cara do «cara»", choć dzieli się na wyraźnie wyodrębnione okresy (carski, sowiecki, rosyjski), wykazuje szereg cech wspólnych, legitymizujących jej omówienie w ramach jednej pracy. Cechy te to porównywalne terytorium, pęknięcie cywilizacyjne europejsko-azjatyckie {biorące swe początki od dwóch ośrodków jednoczenia ziem ruskich: Księstwa Moskiewskiego (tradycje mongolskie) i Wielkiego Księstwa Litewskiego (tradycje europejskie)}, scentralizowany, wertykalny model pozbawionej kontroli władzy wykonawczej – formalnej bądź nieformalnej (partia), brak (słabość) instytucji demokratycznych (społeczeństwa obywatelskiego), rozbudowany system kontroli i dyscyplinowania społeczeństwa, niski przeciętny poziom wykształcenia (wiedzy historycznej), porównywalne mechanizmy mitologizowania przeszłości, rugowanie wszelkich tendencji krytycznego podejścia do serwowanych przez władze treści historycznych, manipulowanie zarówno kompleksem peryferii światowej cywilizacji, jak i wielkoruską megalomanią.

Posłuchaj
29:19 2023_10_04 21_30_04_PR2_Rozmowy_po_zmroku.mp3 Prof. Wojciech Materski o książce "Od cara do «cara». Studium rosyjskiej polityki historycznej" (Rozmowy po zmroku/Dwójka) 

Przy wszelkich podobieństwach rosyjskiej/sowieckiej polityki historycznej jej główne cele zmieniały się w czasie, w zależności od aktualnych priorytetów. Historia traktowana była jako narzędzie, umacniała w społeczeństwie mit rodu, przywódcy, pomazańca, a w mechanicystycznym, engelsowskim podejściu do procesu dziejowego – wiodącej klasy społecznej. Konsolidowała etnię na kanwie terytorialnej, głównych mitów, kultu przywódcy (cara/dynastii, sekretarza generalnego partii, prezydenta) bądź na płaszczyźnie religijnej, kształtowała pożądane przez władze postawy, relatywizowała własne zbrodnie i błędy, tworzyła pożądane stereotypy. Wszystkie te aspekty sprowadzić można do dziś wręcz natrętnie widocznego traktowania polityki historycznej jako narzędzia realizacji głównie doraźnych celów politycznych.

[źródło: Wydawnictwo Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk]

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadził: Michał Nowak

Gość: prof. Wojciech Materski (autor książki "Od cara do «cara». Studium rosyjskiej polityki historycznej")

Data emisji: 4.10.2023

Godz. emisji: 21.30

mgc/pg

Czytaj także

Lenin potępiany w Rosji. "Wypuścił dżina ukraińskiego patriotyzmu"

Ostatnia aktualizacja: 07.02.2023 11:00
- Lenin jest w oficjalnej narracji rosyjskiej potępiany jako człowiek, który po pierwsze zrobił rewolucję (...), jak również doprowadził do usamodzielnienia się szeregu republik - mówił w Dwójce Piotr Skwieciński, autor książki "Koniec ruskiego miru? O ideowych źródłach rosyjskiej agresji".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Metody Związku Sowieckiego. Putin chce deportować ludność w głąb Rosji

Ostatnia aktualizacja: 29.05.2023 16:32
Moskiewski reżim chce zorganizować wybory na okupowanych ziemiach Ukrainy i deportować w głąb Rosji miejscową ludność. Podobną politykę przesiedleń stosowano w Związku Sowieckim, aby zniszczyć kulturowe odrębności narodów zamieszkujących zajęte przez Armię Czerwoną tereny. O szczegółach Maciej Jastrzębski. 
rozwiń zwiń