Polscy arianie. Historia wygnanej herezji

Ostatnia aktualizacja: 28.08.2013 15:20
– Trzeba zwrócić uwagę, że w XVI-wiecznej Polsce wolność religijna była dość selektywnie rozumiana. Ona mogła być bardzo daleko idąca, ale tylko w obrębie przestrzeni prywatno-prawnej – mówił o sytuacji braci polskich w czasach szlacheckich prof. Jerzy Kolarzewski.
Audio
  • Audycja Barbary Schabowskiej na temat ukazującego się na początku września kolejnego przewodnika Krytyki Politycznej pt. "Bracia polscy". W dyskusji udział wzięli: Jakub Majmurek, Jerzy Kolarzowski i Tomasz Terlikowski. (Dwójka/Rozmowy po zmroku)
Jan Ludwik Wolzogen,  austriacki filozof, teolog, matematyk. Mieszkał wiele lat w Polsce, działając w ruchu braci polskich.
Jan Ludwik Wolzogen, austriacki filozof, teolog, matematyk. Mieszkał wiele lat w Polsce, działając w ruchu braci polskich. Foto: Wikipedia/domena publiczna

Powodem do dyskusji był ukazujący się na początku września kolejny przewodnik Krytyki Politycznej pt. "Bracia polscy". – My jako środowisko Krytyki Politycznej od jakiegoś czasu interesujemy się religią z punktu widzenia ludzi niewierzących, bądź religijnie obojętnych. Wydaje się nam, że to zainteresowanie religią przejawiające się w naszym badaniu i popularyzowaniu w Polsce myśli postsekularnej musiało nas zaprowadzić do sięgnięcia po myśl polskich arian – tłumaczył ideę powstania książki Jakub Majmurek z Krytyki Politycznej.

– Bracia polscy wyłonili się z szlachty ewangelicko-reformowanej, grupy, która podzieliła się na skutek represji, które stosował wobec niej Kalwin. Powstały dwa zbory. Pierwszym z nich był zbór mniejszy powstały w latach 50. XVI wieku - to właśnie byli bracia polscy skupieni w Małopolsce wokół szkoły w Pińczowie i ośrodka w Rakowie – opowiadał w audycji prof. Jerzy Kolarzewski.

O ruchu braci polskich wypowiedział się również Tomasz Terlikowski, redaktor naczelny fronda.pl – Niewątpliwie arianie mieli wkład polską tożsamość historyczną. Po wypędzeniu z Polski działali jednak o wiele ostrożniej. Był to ruch bardzo mocno prześladowany, ale niektóre z ich idei przetrwały. Natomiast jeśli mówimy o wymiarze religijnym, to nie odnoszę wrażenia, aby arianie mieli duży wkład teologiczny – mówił w "Rozmowach po zmroku” gość Dwójki.

Żyło w tej sekcie piękno szczerego dążenia ku prawdzie. Ich skrajność łączyła się z wyrozumiałością wobec innych ludzi, a polegała na stawianiu ogromnych wymagań samemu sobie – tak o braciach polskich pisał w "Polsce Jagiellonów” Paweł Jasienica. Ruch miał charakter bardzo elitarny, skupiał wielu ludzi pióra i naukowców. W myśli filozoficzno-religijnej braci polskich zawarty był zalążek idei praw człowieka i tolerancji religijnej, rozumianej jako wolność wyboru kultu i prawo do jego krytyki.

Czy arianie faktycznie współtworzyli polską tożsamość historyczną i jakie korzyści mogą płynąć z badania ich dorobku? Na te pytania próbowali odpowiedzieć zaproszeni do studia goście: Jakub Majmurek – filozof, filmoznawca z Krytyki Politycznej, Jerzy Kolarzowski – historyk prawa i Tomasz Terlikowski – filozof, publicysta, redaktor naczelny portalu fronda.pl.

Audycję przygotowała Barbara Schabowska.

Zobacz więcej na temat: religia
Czytaj także

Sztuka zawiesza normy etyczne

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2013 15:00
- Sztuka to jest jedyne terytorium, na którym możemy bezkarnie wypróbowywać naszą skłonność do zła - mówił Stach Szabłowski, kurator wystawy Olafa Brzeskiego "Samolub" w rozmowie z Michałem Nowakiem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Filozofia cielesnej przyjemności według Richarda Shustermana

Ostatnia aktualizacja: 07.08.2013 13:20
– Życie codzienne oznacza działanie, uczucia i spostrzeżenia, a ciało jest medium i narzędziem tych uczuć, percepcji i myśli. Duża część mojej filozofii estetyki jest związana z ideą przyjemności – mówił amerykański filozof, twórca idei somaestetyki i propagator filozofii jako sztuki życia.
rozwiń zwiń