79 lat temu, 2 sierpnia 1945 roku, w pałacu Cecilienhof w Poczdamie pod Berlinem zakończyła się ostatnia konferencja przedstawicieli Wielkiej Trójki: ZSRS, USA i Wielkiej Brytanii. Jej postanowienia stały podstawą powojennego ładu w Europie.
Losy Niemiec
Celem spotkania było uregulowanie problemów wynikających z kapitulacji III Rzeszy i zakończenia II wojny światowej. Na konferencji zdecydowano o całkowitym rozbrojeniu, zdenazyfikowaniu, zdemilitaryzowaniu oraz zdecentralizowaniu gospodarczym i administracyjnym Niemiec, a także o ukaraniu zbrodniarzy wojennych.
W trwającym od 17 lipca 1945 spotkaniu wzięli udział: prezydent Stanów Zjednoczonych Harry Truman, przywódca Związku Radzieckiego Józef Stalin oraz premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, którego od 28 lipca zastąpił Clement Attlee.
- To była trzecia konferencja Wielkiej Trójki, w innym już jednak składzie - mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po najnowszej historii ZSRR", nadanej w październiku 1997 roku. - Umarł, trzeba powiedzieć: za późno dla świata, Franklin D. Roosevelt. Jego następca Harry Truman był słabo zorientowany w arkanach polityki międzynarodowej. Uczył się jej dość szybko, ale w Poczdamie nie mógł być jeszcze równoprawnym partnerem dla Stalina - wyjaśnił.
09:53 Poczdam - dominacja radziecka [40]_1633612.mp3 Dominacja radziecka w Poczdamie, sytuacja międzynarodowa po zakończeniu konferencji. Aud. z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po najnowszej historii ZSRR", komentarz historyka, prof. Pawła Wieczorkiewicza. (PR, 27.10.1997)
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
Sprawa polska
W Poczdamie wytyczono też zachodnią granicę Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej. Oddano w zarząd Polsce część terytorium III Rzeszy zwaną Ziemiami Odzyskanymi (Szczecin, ziemie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, obszar Wolnego Miasta Gdańska, południowa część Prus Wschodnich). Podczas konferencji podjęto decyzję w sprawie wysiedlenia Niemców z obszaru Polski, Czechosłowacji i Węgier.
10:02 Znaczenie Konferencji w Poczdamie dla Polski "Znaczenie Konferencji w Poczdamie dla Polski" - opracowanie Andrzeja Pomiana. (RWE, 1985)
Zwycięska koalicja antyhitlerowska uzgodniła ponadto kwestię reparacji i odszkodowań wojennych, które miały zostać wyegzekwowane od Niemiec. Na wniosek Stalina Polskę wyłączono z bezpośredniego udziału w spłatach. W późniejszym czasie Moskwa miała przyznać Polsce 15 % swojej części odszkodowań.
Postanowienia konferencji poczdamskiej (zakończyła się 2 sierpnia 1943) stały się podstawą powojennego układu sił na kontynencie. Dały początek podziałowi Europy na dwa rywalizujące ze sobą bloki.
pd/bs