Kiedy w 1942 roku zaczęły się masowe wysiedlenia Żydów i stało się jasne, że wszyscy mieszkańcy getta są skazani na zagładę, wyłoniły się nowe zadania – wyprowadzić jak najwięcej Żydów, a przede wszystkim dzieci żydowskich poza mury getta – mówiła Irena Sendlerowa.
30:32 żegota_reportaż.mp3 "Żegota" - reportaż Joanny Szwedowskiej
Już 4 grudnia 1942 roku Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom został przekształcony w Radę Pomocy Żydom o kryptonimie "Żegota", która działała przy Delegaturze Rządu RP na Kraj. Była to podziemna organizacja, której zadaniem było niesienie pomocy Żydom w gettach.
"W getcie warszawskim, za murem odcinającym od świata, kilkaset tysięcy skazańców czeka na śmierć. Kto milczy w obliczu mordu – staje się wspólnikiem mordercy. Kto nie potępia – ten przyzwala. Zabieramy przeto głos my, katolicy-Polacy" – pisała Zofia Kossak-Szczucka w "Proteście". Dokument wydano w nakładzie 5 tysięcy egzemplarzy. Miał formę ulotki-plakatu. Rozlepiany na ulicach Warszawy, był reakcją na rozpoczęcie wielkiej akcji likwidacji Żydów w warszawskim getcie.
Pamięci Polaków Ratujących Żydów - zobacz serwis historyczny
"Żegota" działała od 1942 do 1945 roku i była jedyną państwową instytucją pomagającą Żydom w okupowanej Europie. W jej prace angażowali się ludzie reprezentujący różne poglądy polityczne i społeczne.
14:51 Radio University_Wykład Stefana Korbońskiego (cz3).mp3 Wykład Stefana Korbońskiego na temat sytuacji Żydów w okupowanej Polsce oraz o działalności "Żegoty". Archiwalna audycja Rozgłośni Polskie RWE
Członkowie "Żegoty" nieśli pomoc materialną, zapewniali schronienie, środki do życia, opiekę lekarską, dostarczali fałszywe dokumenty Żydom, ukrywającym się poza gettem. Rada otrzymywała środki finansowe od Delegatury Rządu RP na uchodźstwie, organizacji żydowskich, zwłaszcza Bundu, datki przekazywali też obywatele. W "Żegocie" aktywnie działali między innymi Irena Sendlerowa i Władysław Bartoszewski.
23:55 Żegota_Bartoszewski.mp3 Władysław Bartoszewski opowiada o Zofii Kossak-Szczuckiej, założycielce Rady Pomocy Żydom "Żegota" oraz o funkcjonowaniu samej organizacji, aud. Andrzeja Sowy. (PR, 5.12.2002)
"Żegota", dzięki współpracy ze wspólnotami zakonnymi, między innymi z księżmi marianami i siostrami urszulankami, zaopatrywała Żydów w katolickie metryki chrztu, które pomagały im ocaleć. Wystawiono około 60 tysięcy takich fałszywych dokumentów. Organizacja dostarczała konspiracyjnej prasie informacje dotyczące zagłady Żydów. Wydawała także własne ulotki i kolportowała plakaty.
Członkowie "Żegoty" zostali upamiętnieni w Izraelu zasadzeniem drzewka w Alei Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w Instytucie Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie.
mk
