W "Słowach po zmroku" rozmawialiśmy o "Litewskim nokturnie", czyli cyklu wierszy wybitnego poety rosyjskiego – Josifa Brodskiego, poświęconego jego przyjacielowi, litewskiemu poecie, Tomasowi Venclovie.
Josif Brodski wielokrotnie odwiedzał Wilno i zachwycał się architekturą i zabytkami, studiował historię kraju i miasta (poznał także język polski, między innymi czytając "Przekrój"). To umożliwiło mu poznanie nie tylko kultury Litwy, ale w ogóle kultury europejskiej, w czasach, gdy Rosja była odcięta od reszty świata żelazną kurtyną. Poeta często dyskutował z Venclovą o stosunkach litewsko-rosyjskich. Owocem i przedłużeniem tych rozmów stał się właśnie ten cykl znakomitych wierszy, przetłumaczonych na język polski dopiero teraz przez Zbigniewa Dmitrocę, który był też gościem naszej audycji.
Poeci spotkali się w 1966 roku w Wilnie. Cykl datowany jest na 1973 rok, ale Josif Brodski pracował nad nim 13 lat. "Litewski nokturn" zaczyna się ironiczną parafrazą z "Manifestu Komunistycznego", a tematem są przede wszystkim wydarzenia z historii Litwy takie jak wejście Napoleona czy wkroczenie wojsk sowieckich. Kompozycyjnie poemat podporządkowany jest lirycznym patronatom dwóch muz – Klio i Uranii, jedna symbolizuje uwikłanie poety w historię, druga – jego duchowe uwolnienie od sowieckiego imperium.
Tomas Venclowa raczej odżegnywał się od porównań jego poezji z twórczością swego przyjaciela, chociaż czasem nawiązywał do jego wierszy, chociażby rytmiką. Zbigniew Dmitroca jednak twierdzi, że Brodski jest bardziej żywiołowy, zawsze czuł się posłańcem, wręcz przekaźnikiem języka rosyjskiego, utożsamiał się tym samym z Platońską koncepcją poezji. Z tych względów przekład twórczości Brodskiego nie jest łatwy, a liczne odniesienia do kultury i historii Rosji dodatkowo go komplikują. Ze wszystkich utworów, których tłumaczenia podjął się Zbigniew Dmitroca, "Litewski nokturn" wydaje mu się najbardziej kłopotliwy, ale też najbardziej fascynujący.
Audycję przygotował Witold Malesa.
Aby wysłuchać całej audycji, kliknij ikonę dźwięku "Tłumacz Zbigniew Dimitroca...", w boksie "Posłuchaj" po prawej stronie.
