Głosy z piekła. Deportacje Polaków na wschód

- Ci, którzy trafili na Kołymę, opowiadali o tym jako o kresie świata, w sensie geograficznym, ale i jako o kresie człowieczeństwa - mówił w Dwójce Zbigniew Gluza, współzałożyciel i prezes Ośrodka Karta.

Audycja ma związek ze zbliżającą się rocznicą napaści ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku, której jedną z konsekwencji były masowe przesiedlenia polskiej ludności (zdj. ilustracyjne)

Foto: Pixabay/domena publiczna/Fotoworkshop4You

10 lutego 1940 roku rozpoczęła się wielka akcja przesiedleńcza Polaków w głąb ZSRR. Przymusowe wysiedlenia dotknęły różne grupy społeczne i zapoczątkowały tułaczkę tysięcy osób. Wiele z nich, nie tylko ludzie pióra, próbowało później przekazać to traumatyczne doświadczenie.

- Prawie każda relacja Polaka branego podczas tych deportacji zaczyna się podobnie: załomotali w nocy, dali pół godziny-godzinę, później na wóz i do pociągu - tłumaczył Zbigniew Gluza. Po wielotygodniowej podróży w straszliwych warunkach ("nie mieściło to się w wyobraźni, że wagony bydlęce mogą być przeznaczone dla ludzi") wysiedleni byli umieszczani - z przymusem pracy, w łagrze - gdzieś na wschodzie Rosji.

Jak dokładnie wyglądały cztery fale deportacyjne Polaków w głąb ZSRR? Dlaczego wśród grup, które w pierwszej kolejności objęte były deportacją, znalazły się rodziny katyńskie? W audycji nie zabrakło nagrań archiwalnych Polskiego Radia, głosów świadków wschodniej tułaczki ("w pewnym momencie, na wiosnę, ruszył step..." - wspominał Andrzej Wat, syn znakomitego poety). W audycji mówiliśmy również o twórczości pisarzy skazanych na odyseję wschodnią.

***

Tytuł audycji: Strefa słowa

Przygotowały: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek i Małgorzata Szymankiewicz

Goście: Zbigniew Gluza (współzałożyciel i prezes Ośrodka Karta), Eliza Czapska (kierownik Muzeum Władysława Broniewskiego)

Data emisji: 11.09.2016

Godzina emisji: 22.00 

jp/mz