Czy "oswoiliśmy" Zagładę Żydów?

- Koniec lat 70. w Polsce to czas, kiedy zaczęto coraz częściej mówić o Holocauście – oceniała w radiowej Dwójce psycholog Barbara Engelking.

Likwidacja warszawskiego getta

Foto: Wikimedia Commons CC/Unknown Stroop Report photographer

Psycholog Barbara Engelking pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, Dariusz Libionka jest historykiem i pracownikiem IFIS PAN i kierownikiem działu naukowego Państwowego Muzeum na Majdanku. Oboje działają w zbudowanym przez siebie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, będącym ośrodkiem akademickim i prowadzącym badania interdyscyplinarne dotyczące Zagłady.

Barbara Engelking mówiła w audycji "Nitki”, że w Polsce wciąż nie "oswojono” tematu Zagłady Żydów. Zastanawiała się nad tym, czy jednak powinno do tego dojść, gdyż jest to doświadczenie, które nie daje się "ani opisać ani zrozumieć ani oswoić ani uporządkować”. Zwróciła uwagę, że po raz pierwszy po wojnie zaczęto mówić o Zagładzie w 1948 roku, kiedy postawiono Pomnik Bohaterów Getta, czyli wcześniej niż o Powstaniu Warszawskim – jej zdaniem było to spowodowane polityką komunistycznych władz.

Zobacz serwis specjalny: II wojna światowa

Dariusz Libionka wspominał, że mówiło się wtedy o eksterminacji, wymordowaniu Żydów polskich, nie używano określenia Zagłada. Jego zdaniem problemem w badaniu tego tematu było to, że w okresie stalinizmu wielu Żydów, zarówno świadków, jak i badających ten okres historyków, wyjechało z kraju.

Barbara Engelking podkreślała, że w lachach 50. i 60. wielu Żydów było uwikłanych w komunizm, inni ukrywali swoje żydostwo. Jej zdaniem jest to czas, kiedy nie mówiło się zbytnio o wojnie, w ten sposób ludzie radzili sobie z traumą. Dopiero w latach 70. temat ten ponownie wraca i coraz częściej mówi się o Zagładzie, ma np. miejsce akcja sprzątania żydowskich cmentarzy.

Rozmawiała Anna Grupińska.

pp